CD-recensie
© Emanuel Overbeeke, juli 2014
Hindemith: Altvioolsonate op. 11 nr. 4 (1919) - Kleine Sonate voor viola d'amore en piano op. 25 nr. 2 (1922) - Altvioolsonate op. 25 nr. 4 (1922) - Altvioolsonate (1939) - Meditation (1939) Luca Sanzò (altviool), Maurizio Paciariello (piano) Brilliant Classics 94782 • 75' • Opname: juli 2013, Capranica (I) |
Willem Pijper, die nooit verlegen zat om een bon mot en wiens lontje niet alleen uitermate kort maar ook vernietigend verfijnd was, zag in de jaren twintig de opkomst van Paul Hindemith (1895-1963) met gemengde gevoelens aan. Toen Hindemith voor de één doorging voor een van de belangrijkste, vernieuwende Duitse componisten van zijn tijd en voor de ander als de grootste voortzetter van de Duitse traditie van Bach tot en met Strauss, schreef Pijper: zijn muziek is meer Duits dan modern. Pijpers grote vooroorlogse liefde voor Duitse muziek was inmiddels omgeslagen in het tegendeel en de Nederlander noemde inmiddels alle Duitse componisten zelfs ongewervelde dieren (voor Bach maakte hij een uitzondering). En al zal het u niet verbazen dat hij naar eigen zeggen wat betreft het vak componeren meer had geleerd van Freud dan van de muziektheoreticus Riemann, inzake de meeste stukken van Hindemith op deze cd geef ik Pijper volkomen gelijk. De stukken lijken niet zozeer modern als wel van een laat geboren Reger met vele niet-tonale klankvelden. De frasering en de vormen zijn vaak alleen te volgen als het ritme punctueel wordt nageleefd en niet wordt vertroebeld door vele rubati en ritenuto plus een lintwormige uitzaaiing van motieven. De musici nemen deze voorschriften/vrijheden vrij braaf over wat het zicht op de vorm extra lastig maakt.
Dit alles verandert echter grondig met de Sonate en de Meditation uit 1939 (het laatste is een bewerking van een deel uit Hindemiths ballet Nobilissimo visione ). De vorm is niet alleen veel duidelijker, de toon is veel dramatischer, de musici worden veel alerter en zij spelen veel gevarieerder. Deze stijl van componeren en musiceren verwacht men bij muziek uit de jaren twintig, terwijl men de overige werken van de cd, ontstaan tussen 1919 en 1922, juist veel later zou dateren. Terwijl in die vroegere werken Kim Kashkasian (lang geleden op ECM) lijn brengt en in de Sonate uit 1939 kracht tekort komt, zijn hier de rollen volledig omgekeerd. Dat maakt deze cd, van twee musici die ik tot dusver niet kende, tot een zeer welkome aanvulling. Pijper blijft weliswaar gelijk hebben, maar zijn moordaanslag dateert dan ook uit de jaren twintig en gelukkig deed Hindemith daarna niet altijd wat Pijper hem verweet.