CD-recensie

 

© Bas van Westerop, juli 2009

 

 

Roussel: Le festin de l'araignée op.17 (1912) - Bacchus et Ariane op.43 (1930).

Orchestre National de L'ORTF o.l.v. Jean Martinon.

Erato Originals 5050466-6101-2 • 68 •

 

 

 


Op deze heruitgave in de serie Erato Originals twee klassieke Roussel-opnamen onder leiding van Jean Martinon uit de periode 1969-1971.

Pleidooi voor Roussel

Albert Roussel (1869-1937) is één van de meest onderschatte componisten uit de vorige eeuw. Hij liet een klein oeuvre na van zeer hoge kwaliteit: pianowerken, liederen, kamermuziek, 4 symfonieën, een opera, 3 balletten en vele korte werken voor orkest.

Voor wie de sprong waagt in dit onbekende paradijs is de beloning groot! De kamermuziekwerken zijn bijvoorbeeld stuk voor stuk pareltjes (compleet op 3 cd's voor een appel en een ei op Brilliant 8413). Ook de pianowerken blijken zeer origineel en de symfonieën zijn vier op zichzelf staande meesterwerken.

Sprookjesballet

Het balletpantomime Le festin de l'araignée (Het feestmaal van de spin) is een sprookjesachtig ballet in de geest van Ma mère l'oye van Ravel. Het beschrijft één dag (naar later blijkt de laatste!) uit het leven van een spin.

Roussel schreef het werk voor een klein theater (Théâtre des Arts) in Parijs en hield de orkestbezetting daarom ook klein. De partituur is een wonder van verfijning en Franse helderheid. Er zijn zeker invloeden van Ravel en Debussy maar er is ook een hele grote dosis authentieke Roussel.

Het hele ballet blijkt een geweldige eenheid te bezitten en met partituur (link) ) in de hand wordt je al snel de wonderbaarlijke wereld van de insecten ingetrokken. Daarin spelen, naast de spin, mestkevers, fruitmaden, een vlinder, mieren, twee bidsprinkhanen en een eendagsvlieg de hoofdrollen!

Hoogtepunten zijn de Dans van de Vlinder, Dans van de Spin en de Dans van de Eendagsvlieg (die daar complimenten voor krijgt van de gehele insectenwereld maar ze niet wil aannemen!). Na de dood van de eendagsvlieg en uiteindelijk toch ook van de spin valt de nacht en sluit het doek.

Ruig en wild

Het ballet Bacchus et Ariane (1930) is veel "bekender" al is dat waarschijnlijk meestal naamsbekendheid. Dit is het onbetwiste meesterwerk van Roussel.

De twee aktes waaruit het ballet bestaat corresponderen met de twee suites waarvan vooral de tweede weleens op het programma van orkesten staat. Hier zijn ze allebei te horen: het complete ballet dus.

Bacchus et Ariane ging in première in 1931 in de Opéra in Parijs in een choreografie van Serge Lifar. De muziek werd meteen op het repertoire genomen door wereldberoemde dirigenten als Pierre Monteux en Charles Munch. 

Deze muziek is dwingend, inventief, woest, zwoel, fel, ritmisch maar bovenal uiterst origineel.

De eerste akte lijkt nog het meest een Franse versie van Prokofjevs Scytische Suite. Meteen al in de Prélude wordt een rauwe en woeste toon gezet die zich voortzet in het vervolg.

De Droom van Ariane waarmee de tweede akte begint is van een sublieme tederheid. Volgen een fantastisch scherzo (Bacchus danst alleen) en het magische moment waarop Bacchus Ariadne kust: een koude rillingen moment! Na een verleidelijke en verliefde dans van Ariadne dansen de twee samen hun beroemde dans in 10/8-maat die uitmondt in een waar Bacchanaal.

Het is en blijft onbegrijpelijk dat orkesten steeds maar weer naar de Tweede Suite uit Daphnis et Chloé van Ravel grijpen terwijl dit werk in de kast blijft liggen. Vooral wijlen Jean Fournet was een warm pleitbezorger van Bacchus et Ariane maar liet helaas geen complete opname na.

Trouwens raar dat dirigenten die geboren lijken voor deze woeste, kleurrijke en ritmische muziek (denk aan Gergiev(!), Rattle en Chailly) er totaal niet in geïnteresseerd lijken te zijn.

Ideale uitvoeringen

De uitvoeringen op deze cd zijn meesterlijk en gezaghebbend: Jean Martinon (1910-1976) was compositieleerling van Albert Roussel en bleef zijn hele leven een warm pleitbezorger van diens werken.

Hier dus geen snelle "doorspeeltakes" van een Londens orkest maar een heel goed radio orkest (Martinon was van 1968-1973 hun chef) dat de partituren in zijn bloed heeft zitten. Elke tempo-overgang voelt organisch, elke scène wordt met karakter gespeeld en nergens wordt er een "impressionistische deken" over deze heldere en vitale muziek gegooid.

Jammer dat er totaal geen documentatie bij de cd zit. En wat veel lastiger is: er zijn slechts drie tracks! Het hele ballet Le Festin de L'Araignée komt op een enkele track van 32 minuten. Zie daar maar eens wijs uit te worden zonder partituur of andere hulp!

Hoe het wel kan laat Chandos zien: op hun cd met hetzelfde programma (in een middelmatige uitvoering o.l.v. Yan-Pascal Tortelier) heeft Le Festin de L'Araignée 30 tracks en Bacchus 22 tracks.

Een andere blunder betreft de voorkant van de cd (zie boven): zowel de componist als de te spelen werken staan niet vermeld! Hilarisch: een boek zonder titel en schrijver!!

Laat dit alles echter niet de reden zijn om deze uitvoeringen te laten liggen. Zoals al eerder gezegd: dit zijn klassieke uitvoeringen van deze twee werken. Dus: grijp die kans voordat ze weer weg zijn uit de catalogus!!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links