CD-recensie

© Aart van der Wal, juli 2025

Harpisten weten het, de doorsnee muziekliefhebber niet of nauwelijks: Marcel Tournier (1879-1951), een van de grootste harpisten én componisten in de negentiende en deels twintigste-eeuwse geschiedenis van dit zo veelzijdige instrument.

Tournier studeerde in 1899, te midden van allerlei belangrijke kunststromingen tijdens de belle époque, af aan het Parijse conservatorium met een eerste prijs voor harp. De daar ook gevolgde compositielessen wierpen eveneens hun vruchten af, want hij won de tweede prijs van de Prix de Rome en de eerste prijs van het Rossini compositieconcours. Mogelijk hebben deze belangrijke ‘wapenfeiten' bijgedragen aan zijn benoeming in 1912 als harpdocent aan hetzelfde conservatorium, als opvolger van zijn vroegere docent, Alphonse Hasselmans. Tournier gaf er maar liefst 36 jaar les, een van de langste aanstellingen in de geschiedenis van het conservatorium.

Zijn ware toewijding geldt evenwel niet het harpspel, maar het componeren, en vrijwel uitsluitend voor de harp. Volgens de toelichting in het cd-boekje publiceerde hij tijdens zijn leven tussen de 90 en 100 werken, met op dit album daarvan een selectie uit zijn rijpere creatieve jaren. Ze tonen vooral de invloed van Debussy, Satie en Ravel. Vrijwel alle stukken op deze cd kregen beschrijvende titels mee, wat ze echter nog niet tot programmamuziek maakt. Eerder weerspiegelen ze een emotionele, dan wel evocatieve reactie op het door de componist gekozen onderwerp.

De werken op deze uitgave werden oorspronkelijk gecomponeerd voor solo harp of voor zang en harp. Jaren later nam Tournier een aantal ervan opnieuw ter hand om er andere instrumenten aan toe te voegen, wat ze prompt tot kamermuziek bestempelden. Volgens Carl Swanson deed Tournier dat vaker, maar tot op heden blijkt dat alleen uit de stukken die op deze cd staan. Met uitzondering van de gedrukte strijkerspartijen in de Derde suite op. 35 zijn alleen de manuscripten overgeleverd. Dit suggereert dat ze wellicht nooit zijn gepubliceerd.

Véronique Gens is niet alleen een bijzondere verschijning in de Franse zangkunst, maar ook een belangrijk voorvechtster van (vrijwel) vergeten repertoire. Haar vertolkingen munten uit in expressieve diepgang en daarmee verbeelding, in samenhang met technische finesse en een kristalheldere dictie. Dat maakt deze sopraan tot een ideaal ‘medium' in het genre van de ‘mélodie française'. Gens is een van de vocalisten die zonder enig theatraal epateren iedere syllabe betekenis weten te geven. Bij haar gaan persoonlijkheid en stilistische authenticiteit hand in hand.

Vervolgens is er het exquise en fonkelende spel van de harpist Emmanuel Ceysson en het al even smetteloze strijkkwartet Quatuor Voce dat de prachtige muziek van Tournier mede doen opbloeien in een opname die helderheid paart aan sonoriteit. Aldus een geweldig muzikaal eerbetoon aan Marcel Tournier!

index