CD-recensie

 

© Aart van der Wal, december 2007


 

Spohr: Symfonie nr. 3 in e, op. 78 - nr. 10 in Es, WoO 8 - Ouverture in F, WoO 1.

NDR Radiophilharmonie o.l.v. Howard Griffiths.

CPO 777 177-2 • 63' • (sacd)

 

 

 


Dit is bij mijn weten de eerste cd-uitgave van CPO op weg naar de ontsluiting van alle tien symfonieën en de vijf concertouvertures van Louis Spohr (1754-1859), waaronder zelfs een première: de Tiende symfonie verschijnt nu voor het eerst op cd.

CPO heeft de 15 'officiële' vioolconcerten al uitgebracht (CPO  999657-2), evenals Spohrs eigenlijk onbekende opera Faust (CPO 999247-2). Ook besteedt het label aandacht aan de niet door Spohr uitgegeven concerten. Dus... CPO 'spohrt' én scoort goed met zoveel aandacht voor een min of meer vergeten componist, die op grond van zijn muzikale nalatenschap nu juist meer verdient dan dat.

De op deze cd samengebrachte symfonieën nr. 3 en 10 worden - evenals de concertouverture in F - met veel gevoel voor frasering, articulatie, balans en klankkwaliteit gepresenteerd. Het is wel duidelijk dat de filharmonie van de Noord-Duitse omroep onder leiding van Howard Griffith veel affiniteit met deze muziek bezit, wat helaas niet gezegd kan worden van het symfonieorkest van Singapore onder Choo Huey en in mindere mate van het Slowaaks staatsorkest onder Alfred Walter (beide op het Marco Polo label). Een extra winstpunt is bovendien dat de CPO-opname (in februari 2006 gemaakt in een van de studio's van de NDR) aanmerkelijk beter is, onverschillig of deze nu in gewoon stereo of in surround wordt beluisterd. Ook mag niet onvermeld blijven dat voor de uitvoeringen gebruik wordt gemaakt van de nieuwe kritische editie van Bert Hagel, verschenen bij Ries & Erler in Berlijn.

Spohr behoorde zeker niet tot de lichtzinniger toondichters. Dreigende, donkere contouren, uitdrukkingsvolle somberte en elegische mijmeringen gaan hand in hand met inventieve harmonische wendingen en een krachtige instrumentatie. Muziek ook vol afwisseling, die niet vanachter de piano is bedacht en uitgewerkt. Dat blijkt niet alleen uit zijn strijkersthema's: ook de voor de houtblazers geschreven melodieën zijn hen letterlijk op het lijf geschreven.

Evenals bij Schubert, maar in nog sterkere mate bij Bruckner zijn de thema's in de hoekdelen van de symfonieën van Spohr niet typisch klassiek symfonisch, ofwel kort en beeldend (Haydn, Mozart en Beethoven grossierden daarin). Dat betekent in dit geval dat na de gebruikelijke expositie (waarin de hoofd- en neventhema's worden voorgesteld) in de daarop volgende ontwikkelingsfase (in de Duitse taal treffend aangeduid met 'Durchführung') de spanningen niet altijd binnen de daarvoor geldende toonsoortmodaliteiten gemakkelijk kunnen worden opgelost. Hoe korter doorgaans het thema des te meer ontwikkelingsruimte er kan worden gecreëerd. Er zijn ook componisten die de (lange) thematiek als het ware in stukken (moeten!) hakken, opdat de doorwerking toch proportioneel kan verlopen (twee andere voorbeelden: Skrjabin en Rachmaninov!). Vormbeheersing is een essentieel kenmerk van alle grote symfonici. Wie daarin slecht bedreven is grijpt naar de rapsodie of de fantasie (tenzij werkelijk als zodanig bedoeld, zoals Schumanns Fantasie in C of Rachmaninovs Rapsodie op een thema van Paganini).

Geen enkel misverstand: dit is prachtige muziek, die het zeker waard is om (vaker) gehoord te worden. Spohrs creatieve erfgoed mag dan in de schaduw van zijn grote tijdgenoot Beethoven staan, maar de oorspronkelijkheid ervan alsmede het inventieve gebruik van expressieve elementen en de vaak gedurfde chromatiek vormen meer dan voldoende aanknopingspunten voor een fascinerende verkenning. Ik hoef in dit opzicht niet te herhalen wat Jan de Kruijff in zijn artikel daarover uitvoerig heeft uiteengezet en waarmee ik van harte instem.

De muziek is een aanrader, en zeker in spirituele uitvoeringen als deze, die ook nog met liefde voor het opnamevak werden vastgelegd. Wat belet u om op ontdekkingsreis te gaan? Niets toch?


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links