CD-recensie

 

© Aart van der Wal, september 2004


Schubert: Winterreise D 911.

Peter Schreier (tenor), András Schiff (piano).

Decca 436122-2 • 73' •


De troosteloze eenzaamheid en leegheid die uit deze huiveringwekkende cyclus spreekt, kan niet beter worden gesymboliseerd dan door de lege kwint in de eerste (d-a) en laatste (a-e) maten in de pianobas. De beginregels van deze cyclus hadden ook voor Schubert kunnen gelden: Fremd bin ich eingezogen, fremd zieh ich wieder aus. Wanneer de tenorligging u tenminste bevalt, is deze lezing naast die van Peter Pears het meest diepgravend. Schreier ontstijgt daarbij zelfs zijn eerdere vertolking met Richter op Philips. Er is de voortdurende hunkering naar een warmer en geborgener oord, maar er is noch een werkelijk rustpunt tijdens die schier oneindige zwerftocht, noch is er enige hoop. Werkelijkheid, droom en waan worden dan weer scherp uiteengerafeld, dan weer vloeien ze samen in een doffe terugblik. Hoe wreed en schokkend verstoren de kraaien de Frühlingstraum en rijgen vermoeidheid en de drang tot het eeuwige 'Wandern' zich aaneen! Het blijft toch onbegrijpelijk dat die zo eenvoudige, strakke harmonieën en het vaak uiterst rudimentaire, melodische en ritmische verloop zo'n enorm breed en fijnmazig gevoelsspectrum weten op te roepen. In deze ijskoude, compositorische wonderwereld hanteert Schreier terecht een zeer rijk palet aan tempi, accenten, crescendi en diminuendi, geeft hij de dichtregels in pure bitterheid en melancholie vorm en trekt hij al struikelend en strompelend naar de slechts voorlopige halte van Das Wirtshaus: Nun weiter denn, nur weiter, mein treuer Wanderstab! In de laatste strofe van deze cyclus culmineert de immense droefheid en het hopeloze in Wunderlicher Alter, soll ich mit dir gehn? Ook Schiffs spel verdiept zich, naarmate de cyclus vordert. De bijna tastbare haperingen en de onregelmatige slingeringen van de draailier in Der Leiermann symboliseren de gehele cyclus: niets is meer zeker, de vaste grond is onder de voeten weg. De enige kleine smet: Die Krähe verloopt wel erg voortvarend.

In de baritonligging blijft Fischer-Dieskau het aangewezen alternatief, waarbij ik zijn vertolking met Brendel op Philips, ondanks de vocale beperkingen, niet minder hoog aansla dan zijn vertolkingen met Gerald Moore aan de vleugel (EMI).


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links