CD-recensie
© Aart van der Wal, juli 2018
The Romantic Piano Concerto (76) Rheinberger: Pianoconcert in As, op. 94 Scholz: Pianoconcert in Bes, op. 57 - Capriccio op. 35 Simon Callaghan (piano), BBC Scottish Symphony Orchestra o.l.v. Ben Gernon |  |
Het is - en ik vermoed blijft - een geweldige serie: Hyperions 'The Romantic Piano Concerto'. We zijn toe aan nr. 76, met pianoconcerten van Rheinberger (op onze site geen onbekende) en Scholz. Het betekent ook dat de liefhebber kennis kan maken met een (doorgaans) onbekend repertoire. Dat levert de ene na de andere verrassing op, alleen al een reden om serieus naar deze serie te kijken.
Natuurlijk, de discografische geschiedenis is hardvochtig en niemand zal beweren dat wat merendeels of zelfs geheel onbekend is gebleven zich kan meten met dat op zich al grote oeuvre waarmee we wel vertrouwd zijn geraakt. Zeker, we weten bijna alles van de canon van de westerse muziekgeschiedenis op dit gebied, maar dat maakt het juist des te interessanter om onze blik te verruimen, nieuwe ontdekkingen te doen. Wat daarvoor nodig is? Zo'n serie als die van Hyperon, want er valt op geen enkele andere manier mee kennis te maken. Op het concertpodium wordt deze muziek niet gespeeld en de partituren zijn niet altijd gemakkelijk te krijgen. Het is weer het 'oude' verhaal: de discografie moet ons te hulp schieten.
Wat we ons zeker moeten realiseren is dat wat nu als onbekend geldt, in de negentiende eeuw het tegenovergestelde bood. Componisten die in vergetelheid zijn geraakt stonden toen juist volop in de belangstelling, als ze al niet op handen werden gedragen. Dat geldt dus ook voor de muziek die toen wel en nu niet meer wordt gespeeld. En dan vooral in die tijd de componisten die zich ook als pianist, violist of cellist manifesteerden: hun werk namen ze als het ware mee naar het podium en als die muziek maar virtuoos of boeiend genoeg was konden er ware triomfen mee worden gevierd. Het kon toch niet mooier? Er werden maar liefst twee vliegen in een klap geslagen: componist en vertolker, verenigd in een persoon, in de schijnwerpers! Het waren deze twee elementen die elkaar versterkten die hen geen windeieren legden.
Zoals er ook componisten waren die zich in bepaalde muzikale kringen bewogen. Hetzij omdat zij al eerder de aandacht op zich hadden gevestigd, of omdat zij al eerder een netwerk wisten op te bouwen. Bernhard Scholz (1835-1916) was er zo een: hij verkeerde vaak tussen coryfeeën als Johannes Brahms, Clara Schumann en Joseph Joachim. Wel of niet toevallig vinden we de invloed van Brahms met gemak terug in zijn Pianoconcert en het Capriccio (met als extra bijzonderheid dat beide voor het eerst zijn opgenomen, 'world premiere recordings' dus).
Joseph Rheinberger (1839-1901) werd vooral als docent hoog gewaardeerd. Het is niet overdreven dat studenten - waaronder Engelbert Humperdinck en Wilhelm Furtwängler - er veel voor over hadden om tot zijn lessen toegelaten te worden. Maar ook als componist genoot hij aanzien. Als student aan het conservatorium in München had hij al honderd werken op zijn naam gebracht. Zijn Pianoconcert in As getuigt zeker van een eigen stijl en zijn soli en tutti sterk met elkaar verweven, al lijken de openingsmaten met hun klaroengeschal en stevige pianoakkoorden (uiteraard in As-groot) qua 'idee' te zijn weggeplukt van Beethovens 'Keizersconcert'. Zijn voorliefde voor Bach is duidelijk herkenbaar in de fugatisch opgezette cadens.
Hyperion heeft voor deze serie uitstekende solisten, orkesten en dirigenten aangetrokken. Als het al niet een absolute voorwaarde is voor een discografisch succes, dan toch wel indien sprake is van minder of zelfs onbekend werk (wat we dan doorgaans associëren met muziek van tweede garnituur). De pianist Simon Callaghan en het BBC Scottish Symphony Orchestra onder leiding van Ben Gernon zijn niet alleen technisch tot de tanden gewapend, maar ze geloven echt in deze muziek: iedere maat is er hoorbaar van doordrenkt. Dat is precies wat deze 76ste uitgave te bieden heeft: het succesvolle vervolg van een succesrijke serie, waarvan volgens mij nog niemand weet hoeveel albums deze uiteindelijk zal gaan tellen!