CD-recensie

 

© Aart van der Wal, december 2019

Prokofjev: Pianosonate nr. 4 in c, op. 29 - nr. 7 in Bes, op. 83 - nr. 9 in C, op. 103

Alexander Melnikov (piano)
Harmonia Mundi HMM 902203 • 59' •
Opname: aug. 2018 en jan. 2019, Teldex Studio, Berlijn

   

De Russische pianist Alexander Melnikov (Moskou, 1973) lijkt mij de ideale schilder van de vooral grillige landschappen van zijn grote landgenoot Sergej Prokofjev 1881-1953). 'Zijn' Prokofjev is daarmee tevens 'mijn' Prokofjev. Waarvan ik niet wil beweren dat het ieders cup of tea zal zijn, uiteraard afhankelijk van de gekozen invalshoek. Melnikov is immers de interpreet die het wispelturige karakter van deze muziek met al zijn kommer en kwel eerder onderstreept dan verzacht. Er hangt menigmaal zelfs een bijna morbide sfeer over deze stortvloed van noten. Zoals Melnikov ook niets en niemand ontziend de in een streng keurslijf gegoten motorische onbarmhartigheid bijna fysiek te lijf gaat. Het beeld dat zich herhaaldelijk opdringt is dat van onheil en dreiging, in een uiterst individualistische aanpak die gelukkig ook meer dan voldoende ruimte laat voor de meer lyrische kanten van deze door en door kameleontische muziek. Hoe ontroerend rijst bijvoorbeeld het lucide Andante assai uit de Vierde sonate onder zijn handen op! Zo hoor je dat maar heel zelden. Daarmee lijkt het mijlenver verwijderd van de explosieve krachtmeting die Prokofjevs Negende en tevens laatste sonate vereist. Wat tevens het nodige zegt over Prokofjevs ontwikkeling als componist: de kloof tussen de Vierde (1917: 'from old notebooks') en de Negende (1947) kan werkelijk niet groter zijn (terwijl Melnikov die zeker niet onnodig uitvergroot). De sonate uit 1917 ademt nog duidelijk de sfeer van de in het jaar daarop ontstane Sprookjes van een oude grootmoeder, terwijl in de laatste, aan Svjatoslav Richter opgedragen, sonate de hel werkelijk lijkt los te breken. Volgens de componist moest de sonate zelfs zo worden uitgevoerd dat het dak van het conservatorium in Moskou er door bezweek. Richter liet daarover geen enkel misverstand bestaan; en Melnikov al evenmin.

Het gaat bij Melnikov langs afgronden, hallucinerend, spookachtig, in elkaar razendsnel opvolgende gemoedsstemmingen die evenwel in een hechte architectuur zijn verankerd. Dat is een kunst die slechts weinig vertolkers verstaan. Daaronder in ieder geval eens Richter en nu deze Melnikov, die in dit buitengewoon complexe contrapuntische discours geen steen overeind heeft gelaten zonder het echter tot brokstukken te laten verworden. Het resultaat: een fenomenaal recital.

Harmonia Mundi bracht al eerder de sonates nr. 2, 6 en 8 met deze pianist uit. Die werden niet door ons besproken, maar aangenomen mag worden dat ook deze vertolkingen zonder uitzondering Melnikovs individualistische stempel dragen. Mogelijk komt het er nog van om ook deze uitgave te bespreken; te meer omdat het er duidelijk op lijkt dat de Rus alle sonates van Prokofjev, wellicht aangevuld met nog andere pianowerken van deze Russische grootheid, wil vastleggen. Zo staat het overigens ook op het doosje: 'Piano Sonatas vol. 2'.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links