CD-recensie
© Aart van der Wal, oktober 2010
|
||||||||||||||
Ayres: In the Alps. Barbara Hannigan (Girl -sopraan), André Heuvelman (Bobil - trompet), Joost Smeets (Zeus - tuba), Richard Ayres (verteller), Nederlands Blazers Ensemble. NBE Live NBECD026 • 42' • + extra: op de pc af te spelen videofragmenten. Live-opname, Muziekgebouw aan 't IJ, 10 april 2008 www.nbe.nl (ook voor videofragmenten)
In the Alps van de Engelse componist Richard Ayres (1965) is geschreven voor twee fluiten, hobo, twee klarinetten, twee fagotten, twee hoorns, twee trompetten, bastrombone, tuba, drie violen, contrabas en slagwerk. Afgezien van de vier strijkers past de bezetting naadloos bij die van het NBE, wat niet verwonderlijk is want Ayres schreef het stuk voor een van de leden van Neerlands beroemdste blaasorkest, de hoboïst Bart Schneemann. Het werk beleefde in het vorige seizoen zijn première in de Zaterdagmatinee. Is In the Alps een opera in drie akten, of een theaterstuk, of een beetje van allebei, of toch iets anders? De componist noemt het zelf een 'Mountain Memodram', waarin hij met behulp van taal en muziek de geschiedenis schetst van twee gescheiden zielen in de ban van eenzaamheid en verlangen. Het ongenaakbare berglandschap laat dit o zo menselijke drama echter onverschillig langs zich heen gaan. Want de natuur wordt geleid door geheel andere tijdswetten en bewustzijnsniveau's. Zij kent haar eigen belevingswereld. Ayres: "In wezen voel ik me een filmmaker. Met al mijn stukken probeer ik beelden op te roepen in het hoofd van de luisteraar. Op het niveau van montage en tijdbeleving heb ik veel geleerd van filmmakers als Eisenstein en Tarkovski. Daarnaast ben ik zeer geïnteresseerd in de semi-zwijgende film uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Daarin werd voor het eerst geëxperimenteerd met geluiden. Een interessante figuur op dat gebied was Arnold Fanck, een Duitse cineast die in de Alpen zogenaamde 'bergfilms' opnam. Zijn werk zit vol met spectaculaire berglandschappen, pathos en heroïek. Daar houd ik van, al besef ik dat Fanck niet zonder smetten was: zijn films hadden een propaganda-achtig karakter." Voor Ayres vormen de Alpen ook een deel van de muziekgeschiedenis, waarin de werken van twee van Ayres' grote voorbeelden, Richard Strauss en Gustav Mahler een belangrijke rol spelen. Twee componisten die niet alleen muzikaal, maar ook fysiek niet buiten de bergen konden. Gelijk al aan het begin van In the Alps, in de Prélude, zijn er duidelijk hoorbare reminiscensies aan Strauss' Eine Alpensinfonie. De rode draad in het stuk is het verhaal van een meisje (Girl) en een jongen (Bobil). Het meisje zit moederziel alleen op een bergtop, omringd door haar geiten. Ze zingt tegen de dieren en kijkt in de verte, waar in de diepte de jongen woont. Hij kan niet spreken, maar wel heeft hij een bügel waarop hij virtuoze melodieën speelt. De jongen en het meisje horen bij elkaar, als berg en dal en ze werpen ieder denkbaar muzikaal middel in de strijd om samen te zijn. Hoewel in het stuk verlangen en eenzaamheid de dominerende factor vormen, worden die in de tussenspelen gerelativeerd. Ayres: "Daarin schets ik de tijdbeleving van de verschillende organismen. We maken eerst kennis met een 'tweeminutenvlieg', een beestje dat in twee minuten tijdbestek (onze beleving) een heel leven doormaakt, compleet met geboorte, vermenigvuldiging en dood. In het tweede tussenspel ontmoeten we een walvis. Die is vijfenzeventig meter lang en heeft longen zo groot als olifanten. Tijdens deze 'walvismuziek' klinkt welgeteld één keer zijn hartklop. In de epiloog heb ik een portret geschetst van de worm, een diertje dat leeft op een zeer primitief niveau. Hij mist sensoren, ervaart geen trillingen. Zijn muziek zou lang of kort kunnen duren: het maakt niets uit." De rol van de dieren in het stuk is slechts denkbeeldig. Ayres heeft ze alleen in het leven geroepen om de menselijke belevingswereld te relativeren. Ayres: "Wij kunnen ons eigen streven naar liefde en geluk nog zo belangrijk vinden, maar vanuit het perspectief van de walvis bezien zijn wij mensen een soort tweeminutenvliegen." De titels van de vele korte scènes van In the Alps weerspiegelen de grote variëteit van het stuk: het berglied, het dorpsorkestje en de vele afwisselende dansen (van o.a. timmerlieden, koeienhoeder, aap).
Dankzij de rustige, maar indringende en perfect verstaanbare vertelling (in het Engels) van de componist en de geweldige bijdragen van de drie solisten en het ensemble, gevoegd bij de uitstekende opname is dit een bijzonder aanbevelenswaardige cd geworden van een voorstelling die, ook afgaande op de positieve reacties van het publiek, diepe indruk heeft achtergelaten. Als u de cd in uw pc stopt kunt u videofragmenten van de voorstelling bekijken. Hiervoor kunt u desgewenst ook op de NBE-site (klik hier) terecht (zolang de voorraad strekt natuurlijk).. index | ||||||||||||||