CD-recensie
© Aart van der Wal, maart 2012
 |
Mozart: Pianowerken (deel 3)
Pianosonate nr. 12 in F, KV 332 - nr. 13 in Bes, KV 333 - Variaties op 'Ein Weib ist das herrlichste Ding' KV 613 - Fantasie in c, KV 396
Krystian Bezuidenhout (fortepiano - Paul McNulty, Divisov, 2009 naar Anton Walter, Wenen, 1805
Harmonia Mundi HMU 907499 • 69' •
Opname: Air Studios, Lyndhurst Hall, Londen, mei 2011
Reeds eerder besprak collega Siebe Riedstra deel 1 (klik hier). In zijn recensie mengde hij zijn loftuitingen met een kritische noot over het 'rubato' (ik zet het ook maar tussen aanhalingstekens), een vorm van 'stelen' die hoewel primair voorbehouden aan de romantische muziek door menige vertolker van het klassieke repertoire evenmin wordt geschuwd. Hij noemde in dit verband met name het fijnzinnige rubato door Ingrid Haebler en Arthur Grumiaux (hoewel het op de viool voor een ander affect zorgt dan op de piano). Zelf vind ik dat het spel van Clara Haskil een van de mooiste voorbeelden biedt van dat rubato: niet alleen is er sprake van verlevendiging van het klankbeeld maar ook van een grotere intensiteit en dramatiek, zonder dat het in pathos vervalt en alles binnen de contouren van 'the classical style', zal ik maar zeggen.
De huidige generatie (forte)pianisten is wat dat betreft minder voorzichtig en durft best uit te pakken. Daaraan kleven zowel voor- als nadelen. 'Ieder voordeel hep ze nadeel' (of omgekeerd), zou Johan Cruijff misschien zeggen (als hij van deze muziek zou houden tenminste), maar als ik het nadeel er in dit geval wil uitlichten: wie als interpreet het metrum niet doelbewust in de hand houdt creëert inderdaad - ik geef Siebe daarin gelijk - een discours dat van zijn oorspronkelijke eenvoud is ontdaan. Sterker nog, het speelse karakter van de muziek kan er deels zelfs door verloren gaan.
Bezuidenhout houdt duidelijk van stevige contrasten en van van sterk aangezette syncopen (voorbeeld: KV 332, Allegro) en trekt de in de muziekpraktijk min of meer verankerde dynamische grenzen met een gerust hart wat op. Geen wonder dus dat veel passages een bijna beethoveniaan cachet (sommigen zouden kunnen zeggen: allure) krijgen. Het resultaat mag dan bij menige purist de wenkbrauwen misschien doen fronsen, avontuurlijk en spannend is het allemaal wel, niet in de laatste plaats dankzij de smaakvolle versieringen die Bezuidenhout in zijn spel heeft verweven. Bij hem is een herhaling gelukkig geen al te letterlijke vingeroefening. De agogiek is geen wet van Meden en Perzen, maar het is wel zo dat wie agogische wind zaait mogelijk storm zal oogsten. In dit geval zijn er momenten aan te wijzen dat het wat mij betreft wel wat minder had gekund (KV 332, Allegro, KV 333, Allegretto grazioso en KV 396).
Het spel van Bezuidenhout heeft iets van een soort vlucht naar voren, alsof hij een nieuwe daad wilde stellen in de wetenschap dat veel pianisten uit de historiserende uitvoeringspraktijk hem in dit repertoire al zijn voorgegaan. Tot iedere prijs? Gelukkig niet, want wat hij doet is zeer muzikaal en zeker verdedigbaar in het licht van de progressie in de toonkunst. 'Ewige Unterhaltung' stelt zo zijn eigen eisen: de Grote Muziek van weleer moet een levend organisme blijven en niet hopeloos ingeklemd raken t tussen bibliotheek en museum. Dat neemt niet weg dat aan Bezuidenhouts aanpak in de opnamestudio een risico kleeft, in de zin dat zijn soms eigengereide accentuering bij herhaald beluisteren een zekere weerstand gaat oproepen, een facet dat zich tijdens een live-optreden niet of tenminste veel minder voordoet. Toch kon ik er vrij gemakkelijk overheen stappen, vooral dankzij zijn flonkerende en flitsende spel in de hoekdelen van de sonates dat net zo fascinerend uitpakt als de poëtische bezonkenheid van de andantes en adagio's (KV 332!). Daar komt dan nog bij dat deze prachtige fortepiano uit de collectie van Alexander Skeaping samen met de kristalheldere opname ons optimaal in staat stelt iedere nuance moeiteloos te volgen. Al met al toch een aanwinst die er zijn mag.
Dan nog dit: deel 2 werd op onze site (nog) niet besproken. Vooralsnog zult u het dus met de delen 1 en 3 moeten doen.