CD-recensie

 

© Aart van der Wal, februari 2017

 

Haydn: Strijkkwartetten op. 54 & 55: op. 54 nr. 1 in G - op. 54 nr. 2 in C - op. 54 nr. 3 in E - op. 55 nr. 1 in A - op. 55 nr. 2 in f - op. 55 nr. 3 in Bes

The London Haydn Quartet

Hyperion CDA68160 • 154' • (2 cd's)

Opname: november 2015, Potton Hall, Dunwich, Suffolk (VK)

 

Rond 1780 was Joseph Haydn in Europa een gevierd man. Van alle kanten stroomden de meest prestigieuze opdrachten en uitnodigingen binnen en vochten uitgevers bijna als leeuwen om zijn muziek uit te mogen geven. Er was in die tijd een grote vraag naar strijkkwartetten, vooral uit niet-professionele kringen. Na het grote succes van de in 1782 door het Weense uitgevershuis Artaria gepubliceerde zes kwartetten op. 33 was er dus alle reden om bij Haydn een nieuwe serie van zes te bestellen. Haydn stemde daarmee in, maar begon pas aan zijn op. 50 nadat hij zowel voor Parijs zes symfonieën (nrs. 82-87) als voor het verre Cadíz 'Die sieben letzten Worte des Erlösers' had afgeleverd. Toen die klus eenmaal was geklaard ging Haydn direct aan de slag en schiep in 1788 maar liefst zes kwartetten (op. 54 en op. 55), en in 1790 nog eens zes (op. 64). Hij zouden zijn laatste composities zijn alvorens zijn eerste muzikale reis naar Londen te ondernemen.

Er kan geen twijfel over zijn dat Haydn de in totaal twaalf kwartetten op. 54, 55 en 64 schreef met de vele Europese connaisseurs op dit gebied voor ogen. Hij had een goed gevoel voor 'marketing' en besefte dat hij met een flamboyante stijl zeker ver moest kunnen komen; en zeker in het toen al mondaineParijs, waar Haydn voor zijn nieuwe kwartetserie al een uitgever had gezocht. Alleen al de briljante partij van de eerste viool in een groot aantal van deze kwartetten spreekt boekdelen en roept het beeld op van een heus 'concerto', al betreft het dan 'slechts' vier strijkinstrumenten. Maar Haydn had niet minder oog voor het specifieke karakter van het strijkkwartet, als een voortschrijdende dialoog tussen vier musici met allerlei verrassende wendingen.

Het London Quartet is een topensemble dat bezig is aan een integrale Haydn-cyclus die is gestoeld op authentiek bronmateriaal en - voor wat het waard is bij uitsluitend strijkers - een 'authentieke' klank. Dat betekent het gebruik van darmsnaren en niet meer dan een spaarzaam vibrato, aspecten die we al geruime tijd trouwens bij veel ensembles tegenkomen. Op zich levert dat nog geen exclusieve aanbeveling op. De discografische database bevat meer dan voldoende opnamen die ik voor geen goud zou willen missen, maar die zeker niet zijn gestoeld op een 'historisch geïnformeerde' uitvoeringspraktijk.

Dat gezegd hebbende bezitten deze uitvoeringen veel autoriteit. Maar meer dan dat, er wordt ook spiritueel gemusiceerd, Haydns 'Sturm und Drang' krijgt het volle (Britse) pond, de frases worden fraai afgewerkt, de dynamische gradaties suggereren spontaniteit en zijn om door een ringetje te halen. Het lyrische aspect in met name de langzame delen wordt niet nodeloos zwaar aangezet, wat overigens niet betekent dat een lichte toets zou domineren. Integendeel, zoals bijvoorbeeld valt op te maken uit het slot van het Andante van op. 54 nr. 1. Het transparante karakter van deze vertolkingen betekent ook dat de stemvoering in de fugatische passages (op. 55 nr. 2, Allegro!) moeiteloos te volgen is. Het gehele beeld is positief, er wordt met een frisse blik op deze partituren gemusiceerd, met het muzikale hart op de tong, vrij van maniertjes en met respect voor de herhalingen. In ritmisch opzicht valt er eveneens veel te genieten, zoals in de finale (Vivace) van op. 55 nr. 1. De balans tussen de vier instrumenten is exemplarisch. Niet onbelangrijk in de wetenschap dat in deze kwartetten Haydn - ondanks de briljante rol die hij voor de primarius heeft weggelegd - al duidelijk de weg had gevonden naar een overtuigende vorm van gelijkberechtiging.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links