CD-recensie
© Aart van der Wal, juni 2010
 |
Haydn: Symfonie nr. 97 in C - nr. 98 in Bes.
Amsterdam Baroque Orchestra o.l.v. Ton Koopman.
Challenge Records CC72360 • 53' •
In 2009 was het Haydn-gedenkjaar: hij stierf toen precies tweehonderd jaar eerder in Wenen. Reden te meer dus voor een ware stortvloed aan nieuwe en heruitgaven gewijd aan zijn immense oeuvre. In aankondigingen en commentaren dook als vanouds de naam 'papa Haydn' weer op en vertelde Jos van Immerseel dat hij er niet aan dacht om één concert uitsluitend te wijden aan Haydn-symfonieën, want daarvoor leken ze teveel - in tegenstelling tot die van Beethoven - op elkaar. Wat mij betreft zijn beide uitspraken dubbel tenenkrommend, maar de eerste heeft in ieder geval een wereldwijde reputatie. Wat stelt men zich eigenlijk voor bij 'papa Haydn'? Een sullige oude heer die gezeten bij de open aard de tijd verdreef met het schrijven van grootvaderlijke stukjes die weinig om het lijf hadden en vooral ten doel hadden om zijn niet veeleisende broodheren te gerieven? In ieder geval niet interessant genoeg om er, althans wat de symfonieën betreft, een hele avond mee te vullen. Dergelijke concerten heb ik overigens wel meegemaakt, met Eugen Jochum op de bok in de Weense Musikverein. Het bleken geweldige gebeurtenissen die nog lang nazinderden, al was Jochums benadering verre van 'authentiek'. Geen wonder eigenlijk, want Haydn was geen tweederangs componist noch de mindere van zijn grote tijdgenoot Mozart. Je zou hoogstens kunnen zeggen dat Mozart hem wel in zijn opera's ruimschoots overtrof. Mozart was veel meer een theaterman met een onfeilbaar gevoel voor de menselijke psyche, terwijl Haydn bovendien nog de pech had met overwegend matige tot slechte libretto's in zee te gaan.
In zekere zin bevestigt deze nieuwe cd eigenlijk ten overvloede het beeld dat een Haydn-avond bepaald niet te versmaden hoeft te zijn. Ik beluisterde de beide symfonieën na elkaar en besloot vervolgens om de sessie in zijn geheel te herhalen. Want er waren zoveel interessante details te horen dat één luistersessie gewoon niet voldoende bleek. Dit is Haydn op zijn best, met zoveel esprit, zo krachtig en zo energiek, maar tevens zo expressief en lyrisch dat het een waar luisterfeest is. Haydns muziek is nergens routineus, of oppervlakkig, maar steeds verrassend en beeldend. Toen Decca het in de jaren zeventig aandurfde om alle symfonieën, pianosonates en strijkkwartetten op lp te vereeuwigen, bleek dit voor de meesten van ons een openbaring te zijn. Zo verscheen, wat de symfonieën betreft, de ene verrassende lp-doos na de andere, met de Philharmonia Hungarica onder Antál Dorati. Dit 'wapenfeit' werd later alleen maar herhaald door het Austro-Hungarian Haydn Orchestra onder Adám Fischer, waarvan de dirigent eens zei dat hij gedurende het project iedereen ouder had zien worden en kinderen en kleinkinderen waren geboren.
Of Ton Koopman in Fischers voetsporen zal treden lijkt hoogst onwaarschijnlijk, al zou hij, denk ik, zijn hand er niet echt voor omdraaien, getuige zijn enorme Bach- en Buxtehude-projecten. En van mij mag hij, want de Haydn-symfonieën lijken mij bij hem in uitstekende handen te zijn. Vooralsnog lijkt het plan te zijn om de Londense symfonieën vast te leggen. We mogen dus nog veel speelvreugde met diepgang verwachten.
Adriaan Verstijnen tekende voor de mooie opname in de Waalse Kerk in Amsterdam (september 2009). De pauken, hoorns en trompetten staan er wel heel mooi op! Ton Koopmans uiteenzetting in het tekstboekje over de beide symfonieën is een must voor de liefhebber. Kortom, een heel mooi begin van een hopelijk in het verschiet liggende, net zo mooie cyclus.