CD-recensie

 

© Aart van der Wal, maart 2008


 

Haydn: Symfonie nr. 39 in g - nr. 45 in fis (Afscheid).

Yun: Chamber Symphony I (1987).

Münchener Kammerorchester o.l.v. Alexander Liebreich.

ECM New Series 2029 476 6188 • 70' •

www.ecmrecords.nl

 


Zo rond 1765 werden Haydns symfonieën gepassioneerder en geladener, de periode van Sturm und Drang had niet alleen in de Duitse literatuur, maar nu ook in de muziek haar intrede gedaan. Een van de bekendste baanbrekers voor deze nieuwe muziekstijl was Carl Philipp Emanuel Bach, wiens emotioneel-dramatische symfonieën en concerten grote indruk maakten. Elementen daarvan vinden we terug in de op deze cd vastgelegde twee mineur-symfonieën, maar ook in bijvoorbeeld de symfonie nr. 44 in e, die te boek staat als de 'Trauer-Symphonie'. Evenals bij Mozart en Beethoven geeft de mineur-toonsoort aan dat een duistere, tragische weg wordt ingeslagen, waarbij de melodische en harmonische spanningen hoog kunnen oplopen. De 'Abschiedssymphonie' heeft dan nog als eigenaardigheid dat in het slotdeel het ene na het andere orkestlid zijn lessenaar in de steek laat als protest tegen de slechte betaling van broodheer Nikolaus Esterházy.

Hoe komt het toch dat Haydn tot op de dag van vandaag minder populair is dan Mozart? Ligt dat aan zijn muziek? Dat kan niet zijn, want die is geniaal inventief, spiritueel en getuigend van een perfecte vormbeheersing. Aan emoties is evenmin gebrek. Het melodische, harmonische en ritmische parcours biedt de ene verrassing na de andere en daarmee een regelrechte uitdaging aan de muzikale conventies in die tijd. In Haydns symfonieën, concerten en kwartetten overheerst de levenslust, wat toch iets anders is dan pure vrolijkheid. De bijnaam 'Papa Haydn' heeft het er niet beter op gemaakt, als zou Haydns muziek braaf en oubollig zijn. De Franse muziekessayist Adolphe Boschot maakte het nog bonter met zijn stelling dat Haydn een envelop had afgegeven waarvan de inhoud door Mozart werd geopenbaard. Miskenning volgde op miskenning, met als het onvermijdelijke resultaat dat Haydn als componist lager werd geklasseerd dan Mozart. Wie eens kritisch in concertprogramma's rondneust ziet dat ook in de praktijk bewezen. Áls een Haydn-symfonie al op de lessenaars wordt gezet is het meestal een van de Londense symfonieën, een symfonie in de mineur-toonsoort of een van de bekendere uit de reeks Parijse symfonieën.

Die ogenschijnlijke lichtheid (de langzame inleidingen, maar ook de langzame tussendelen vertellen een geheel ander verhaal) wordt mogelijk zo ervaren omdat in Haydns muziek de persoonlijke misère merendeels ontbreekt. Alsof hier een objectiverende componist aan het woord is, die in de beslotenheid van de studeerkamer en binnen het beschermde milieu van de Esterházy's er heerlijk op los kon componeren, en aldus een enorm oeuvre schiep. Boze tongen beweren dat Haydn juist zoveel componeerde om zijn nukkige echtgenote op afstand te houden. Zij had met zijn werk overigens weinig op.

Liebreich pakt met zijn Münchener Kammerorchester de beide mineur-symfonieën met grote voortvarendheid aan, maar mist her en der wel de nuance die een Harnoncourt er onverbiddelijk toch wel weet uit te halen. De menuetten had ik liever een fractie scherper geprofileerd gewenst, de finales met meer esprit. De langzame delen verlopen verreweg het beste, al verloopt de frasering soms wat gladjes (Andante in de nr. 39). De dynamische verhoudingen (crescendi en decrescendi ten opzichte van de forti) zijn wat fors uitgevallen en verdenk ik de technici ervan de dynamiek een handje te hebben geholpen (openingsdeel, expositie van nr. 39). Desondanks slaat de balans toch door naar een respectabele uitvoering door een 'traditioneel' orkest. Een vertolking ook die tijdens een live-uitvoering best hoge ogen gooit, maar die bij herhaald beluisteren op cd her en der een fractie te wensen overlaat.

Van de koppeling met de weinigzeggende Chamber Symphony I van de Zuid-Koreaanse componist Isang Yun (1917-1995) begrijp ik niet veel. In het cd-boekje lijkt de overeenkomst met de beide Haydn-symfonieën er door publicist Paul Griffiths met de haren te zijn bijgesleept.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links