CD-recensie

 

© Aart van der Wal, juni 2021

Philipp Heinrich Erlebach – Harmonische Freude Musicalischer Freunde

Klik hier voor het programma

Le Banquet Céleste o.l.v. Damien Guillon (countertenor)
Alpha 725 • 71' •
Opname: september 2020, Opéra de Rennes (F)

   

Philipp Heinrich Erlebach (1657-1714), een tijdgenoot van Johann Sebastian Bach, liet een enorm oeuvre na van maar liefst 2500 werken. Helaas is vrijwel alles daarvan in 1735 verloren gegaan tijdens een hevige brand die het kasteel van Rudolstadt vrijwel geheel in de as legde. Tot de stukken die nog bewaard zijn gebleven behoort ‘Harmonische Freude musicalischer Freunde', een verzameling liederen verspreid over twee bundels met respectievelijk 25 en 50 aria's voor één tot vier solostemmen met instrumentale begeleiding (waaronder uiteraard basso continuo).

De titel doet het misschien niet vermoeden, maar de inhoud geeft overwegend weinig reden tot ‘freude', met teksten en dus ook de muziek die de mens vooral tonen als speelbal van het onontkoombare lot. Daar hoorde niet alleen de 'benauwdheid des harten' bij, maar ook de gesel van de natuur, uitgebeeld in onheilspellende onweersscènes en gierende wervelwinden, maar ook de symboliek van afvallende bladeren (de vergankelijkheid van de mens ten voeten uit). Niet bepaald alledaags zijn de zich aan de hemel aftekende ‘bloedige kometen', overigens zo vreemd want er zijn uit verschillende historische bronnen duidelijke beschrijvingen van een enorme komeet, een afschrikwekkende vuurbal, die in 1680 de aardse stervelingen doodsbang moet hebben gemaakt.

Maar er was in die tijd ook een belangrijke keerzijde, zij het niet voor iedereen weggelegd: in de hoven en paleizen werd uitbundig gemusiceerd, vonden er de meest uiteenlopende kleurrijke evenementen plaats die alle in het teken stonden van de adellijke genoegens. Met het voortschrijden van de tijd zijn die uiteraard onverbiddelijk uitgewist, al is een deel van de muziek gelukkig wel goed geconserveerd. Met de nadruk op ‘een deel', want veel heeft door allerlei oorzaken de tand des tijds niet weten te doorstaan.

Opvallend daarbij is dat wát van het muzieklieven in Midden-Duitsland in de zeventiende en achttiende eeuw aan ons is overgeleverd, doorgaans van een zeer hoge artistieke kwaliteit is. Zowel wat betreft de techniek van het componeren als de aan de dag gelegde inventie. Wat tevens het nodige zegt over zowel het belang van die muziek als aperte kunstvorm als het technisch vocabulaire van zangers en instrumentalisten, met in het onbetwistbare middelpunt daarvan de ensembletechniek.

Dat Alpha nu aandacht schenkt aan het oeuvre van Erlebach mag minstens belangwekkend worden genoemd, want deze oudere collega van Bach, Händel en Telemann schiep prachtige muziek, die niet alleen als componist maar ook als kapelmeester in Rudolstadt een belangrijke rol vervulde. Hoezeer die muziek werd geapprecieerd, op waarde werd geschat, blijkt wel uit wat de zeer invloedrijke muziektheoreticus Wolfgang Caspar Printz er in 1696 over opmerkte: een musicus die van de Duitse componisten de meeste bevrediging schonk en die zich aldus daardoor wist te onderscheiden; al is het dan een oordeel als modeverschijnsel.

De uitvoering door Le Banquet Céleste onder leiding van de countertenor Damien Guillon is net zo bevredigend, met de ‘Sonata Quinta' en ‘Sonata Seconda' als instrumentaal intermezzo gepositioneerd tussen de zes liederen. Het Oud-Duits waarin de teksten zijn vervat wordt in het cd-boekje keurig opgevangen. Peter Wollny van het Bach-Archiv in Leipzig schreef, zoals we dat van hem gewend zijn, een doorwrochte toelichting. Dan nog de instrumentale bezetting: 2 violen, 2 viole da gamba, violone, luit, klavecimbel en orgel.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links