CD-recensie

© Aart van der Wal, april 2013

De bariton Henk Neven (1976) heeft de elasticiteit en de lyriek die direct appelleert aan het gemoed van zijn toehoorders. Bovendien een zanger en verteller in een adem die met zijn donker getimbreerde sonoriteit en volmaakte dictie zijn publiek mee op reis neemt. Zijn eerste cd met liederen van Loewe en Liederkreis op. 39 van Schumann bewees het al en deze nieuwe, zijn tweede, niet minder. Kort en krachtig samengevat: wie de sfeer van ieder lied goed weet te treffen is een groot liedvertolker. Inlevingsvermogen, verbeelding, techniek, het is een ondeelbare drie-eenheid die het welslagen van een dergelijke uitdagende onderneming bepaalt. De notentekst echt tot leven te wekken, het is en blijft steeds opnieuw een kolossale opgave, al heeft de liedvertolker – anders dan in een opera - de regie, zijn regie!, geheel in eigen hand en is het alleen nog de begeleider of de akoestiek die hem niet hoger laat reiken. Zo’n recital moet van begin tot eind een grote spanningsboog zijn, wat niet alleen iets zegt over de kwaliteiten van de vocalist en zijn begeleider, maar ook van het samengestelde programma dat enerzijds creatief en anderzijds effectief moet zijn. Wie het te hooi en te gras samenstelt (‘vanavond doen we het Oostenrijks-romantische lied’) bouwt de publieke deceptie al bij voorbaat in. En wat voor een recital geldt, geldt tevens voor de cd.

Dat brengt me op het enige kritiekpunt van deze nieuwste cd van Henk Neven, ‘The Sea’: Debussy en Fauré passen eenvoudig gezegd niet bij Schubert. Contrastwerking heeft vaak een kruidig effect, maar in dit geval mist dat zijn uitwerking door de enorme kloof die moet worden overbrugd en die uiteindelijk niet te overbruggen is. Dat de liederen een thematisch verband kennen lijkt een groot voordeel te zijn, maar het kan ook averechts uitpakken door er muziek aan te verbinden die idiomatisch niet bij elkaar past.
Als we het over Franse romantische of impressionistische sfeertekening hebben, gaapt er niet alleen in muzikaal maar ook in poëtisch opzicht een behoorlijke kloof tussen een Verlaine, Bourget en Grandmougin, en de in de Duitse romantiek gewortelde Mayrhofer en Schiller. De consequentie van deze ‘brug met ongelijke leggers’ is dat spanningsopbouw en coherentie niet op gelijke voet met elkaar kunnen wedijveren. Van Debussy’s ‘La mer est plus belle’ naar Schuberts ‘Gruppe aus dem Tartarus‘ is een reuzenstap die mij niet goed is bekomen. Dat heeft ook te maken met het tempo dat zich in het Franse lied anders naar de dramatische ontwikkeling richt dan in zijn Oostenrijks-Duiitse pendant . Voor mij was de enige modus vivendi het tussen Fauré en Schubert inlassen van een stevige pauze om daarmee de idiomatische kloof te dichten.
Dat ik er in dit geval extra zwaar aan til is wel het grootste compliment aan het adres van Henk Neven als liedvertolker, want door zijn indrukwekkende tekstbeleving en even imposante vocale charisma worden dergelijke idiomatische verschillen juist uitvergroot. Nevens zangkunst doet me denken aan die van de Franse bariton Gerárd Souzay(1918-2004), een van de grootste liedinterpreten aller tijden, zowel wat het Franse als het Duits-romantische repertoire betreft. Henk Neven is een geweldige bariton waar heel Nederland trots op mag zijn. Zoals hij het zelf eens zei: “In feite speel ik niets meer dan een mens die een traject aflegt, iets beleeft. Dat kan ik dus ook zelf zijn.” Zich zelf zijn, het leverde een fabelachtige cd op, de tweede die zeer hoge ogen gooit en ook de tweede met Hans Eijsackers als pianist. Geen liedzanger die het beter kan treffen, want Eijsackers begeleidt niet, hij spéélt! De opname past in de categorie ‘volledig geslaagd’.

index