CD-recensie

 

© Aart van der Wal, januari 2017

 

Brahms: Thema en variaties op. 18b - Ballades op. 10 - Fantasieën op. 116

Denis Kozhukhin (piano)

Pentatone PTC 186568 • 57' •

Opname: maart 2016, MCO, Studio 5, Hilversum

   

Het moet het probleem zijn van menige recensent: als woorden tekortschieten om een bepaalde uitvoering te beschrijven. Als het juichvocabulaire zo ongeveer is uitgeput, terwijl de lezer toch verwacht dat er een representatief beeld wordt gegeven van de luisterervaring.

In februari van het vorig jaar besprak ik de vertolking door Denis Kozhukhin van twee pianoconcerten van respectievelijk Tsjaikovski en Grieg. Hij overtuigde mij toen niet helemaal. Dat beeld is met deze nieuwe Brahms-cd volkomen gekanteld. Het blijft voor een recensent altijd hachelijk om te beweren dat een vertolker 'onder de huid van de componist is gekropen', want zo'n opmerking getuigt eerder van zelfoverschatting dan van realiteit, maar toch. Misschien moet ik het anders formuleren: dat Kozhukhins Brahms tevens 'mijn' Brahms is, onvoorwaardelijk. Het zijn meesterlijk vormgegeven vertolkingen, expressief en bevlogen, perfect qua timing, frasering en dynamische opbouw, groots van opzet (ook in de miniaturen!) en uitwerking, en met klankkleuren die deze muziek een flonkerende gedaante laat aannemen.

De intimiteit van op. 116 (1892), de muzikale personificatie van de late Brahms, wordt door Kozhukhin zo gepassioneerd en tegelijkertijd zo liefdevol gepresenteerd dat het onmiddellijk Brahms' diepe genegenheid voor Clara Schumann in herinnering roept. Het zijn diepgaande karakterstukken zonder - het lijkt op een paradox - een duidelijk eigen karakter. Het doet denken aan de oneindige kleurenpracht die perfect geslepen facetten aan een diamant oproept. Een improviserende Brahms ook, rapsodisch, fantasierijk, als het ware losgezongen van alle wereldse zaken om hem heen. Energieke virtuositeit en lyriek, diepzinnige exploraties en bijna epaterende gloed, het getuigt onder de handen van Kozhukin van een meesterlijk verbond. Het contrast met de van lyriek overstromende 'jeugdige' Ballades op. 10 (1854) had niet groter kunnen zijn.

Fascinerend zijn ook Thema en variaties op. 18b (1860). Fijn om dit werk weer eens op cd aan te treffen. Het thema is bekend: we kennen het uit het tweede deel van het Strijksextet op. 18. Brahms hield van dat thema: niet alleen gebruikte hij het voor zijn op. 18b, maar ook voor pianoduo. Brahms schreef op. 18b als verjaardagscadeau voor Clara Schumann, die het ongetwijfeld zal hebben gespeeld. Kozhukhin benadrukt in het stuk zowel de folkloristische elementen alsook het soms barokke karakter ervan (zoals een typisch 17de-eeuwse follia), in een fraai afgewogen stijl. De schitterende opname maakt dit Brahms-feest compleet.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links