CD-recensie
© Aart van der Wal, oktober 2017
Beethoven | Mahler - Transcriptions for Piano Quartet Beethoven/Ries: Symfonie nr. 3 in Es, op. 55 (Eroica) (bewerking voor pianokwartet door Ferdinand Ries) Mahler/Lobanov: Symfonie nr. 3 in d (selectie) (bewerking voor pianokwartet door Vasily Lobanov) Hanna Shybayeva (piano), Ysaÿe Trio |  |
In het cd-boekje schrijft Emlyn Stam dat aan het begin van de twintigste eeuw de opnametechniek wijdverbreid raakte met de komst van de grammofoon en de radio. Pas rond die tijd werden in grote steden voltijds symfonieorkesten gevestigd. Dit aldus geschetste tijdsbeeld klopt niet helemaal (aan het begin van de vorige eeuw stond de opnametechniek nog nauwelijks in de kinderschoenen, laat staan dat die wijdverbreid raakte, en de radio was toen hoogstens een curiosum), maar de boodschap is duidelijk: muziekliefhebbers waren voorshands aangewezen op live-uitvoeringen en voorstellingen of anders op pianouittreksels van het grote symfonische en operarepertoire. De bewerkingstraditie heeft daarin ook zijn oorsprong: bereikbaar maken wat in beginsel onbereikbaar was (en nog lang bleef). Dat is allang niet meer zo en dus kan men vraagtekens plaatsen bij het wezenlijk nut van het uitvoeren van dergelijke bewerkingen. Ik heb dat in deze rubriek al meerdere malen betoogd: als het origineel - en dan ook nog ruimschoots - voorhanden is, kan de bewerking in de kast blijven. Tenminste, wat mij betreft. Waarom zou je met een surrogaat genoegen nemen terwijl de puurheid van het origineel voor het oprapen ligt?
Ik las ergens dat bewerkingen het voordeel van 'transparantie' opleveren, dat allerlei details die in een orkestpartituur besloten liggen daardoor beter tot hun recht kunnen komen. Wat een onzin! En alsof dat zou moeten! Alsof dat wenselijk zou zijn! Het is juist de bedoeling dat dit niet zo is! Maar zonder dit musicologisch verder uit te diepen (ik kan een lange opsomming geven van wat er allemaal in deze bewerkingen verloren gaat, maar alleen al de textuur van het werk verandert er wezenlijk door): ik wil Mahlers Derde of Beethovens Derde helemáál niet horen in een bezetting voor pianokwartet! Als u daar anders over denkt: met het Ysaÿe Trio en de pianiste Hanna Shybayeva bent u dan uitstekend uit. Intense muzikaliteit, technisch tot in de diepste en hoogste regionen uiterst verzorgd, met veel aandacht voor het detail, maar zonder verlies van de grote lijnen. En er is altijd nog de troostrijke gedachte dat deze muziek zo ontzaglijk sterk is dat zij zelfs op doedelzakken nog fenomenaal klinkt.