CD-recensie
© Aart van der Wal, juli 2014
Beethoven's Salon SymphoniesBeethoven/Hummel: Symfonie nr. 5 in c, op. 67 Beethoven/Ries: Symfonie nr. 3 in Es, op. 55 (Eroica) Van Swieten Society (Bart van Oort, fortepiano; Marion Moonen, fluit; Heleen Hulst, viool; Bernardette Verhagen, altviool; Job ter Haar, cello) Quitnone Q14002 • 78' • Opname: maart 2014, Klooster Emmäus, Velp-Grave |  |
Een uitstekend initatief van Van Swieten Society (de naam alleen al is een vondst) om met Beethovens 'Salon-symfonieën' op de proppen te komen, al past hierbij wel een kanttekening: in de negentiende eeuw was het bijeensprokkelen van een heus symfonieorkest, ook al was er toen sprake van een doorgaans aanmerkelijk kleinere bezetting dan we vandaag de dag gewoon zijn, geen sinecure. De 'Akademien' kenden een financieel risico, nog afgezien van de zeker voor Beethovens nogal weerbarstige orkestwerken vereiste instrumentalisten. Wie er toch kennis mee wilde maken was veelal aangewezen op klavieruittreksels of, zoals in dit geval, voor een klein ensemble bewerkte versies. Dat was toen. Nu beschikken we over de meest uitgelezen orkesten en kunnen we desgewenst ieder uur van de dag naar Beethovens symfonieën luisteren. In die zin zit er dus feitelijk geen voordeel in deze 'salonuitvoeringen', maar er is absoluut een positieve keerzijde: dankzij zo'n kleine bezetting (fortepiano, fluit, viool, altviool en cello) en geen maskerend vibrato krijgen we gemakkelijker een indrukwekkend beeld van Beethovens geniale stemvoering, naar mijn smaak het belangrijkste voordeel van deze kwintetten. De transparantie is een voortdurende lust voor het oor. Daaraan kan nog worden toegevoegd dat deze muziek werkelijk zo ijzersterk is dat deze bij wijze van spreken op een paar doedelzakken ook nog overtuigend kan klinken. Maar wat je in ieder geval niet moet doen: Beethovens Eroica onder Klemperer afspelen en dan vervolgens deze cd uit de kast trekken (het omgekeerde lijkt me trouwens evenmin raadzaam). In het cd-boekje worden de historische aspecten die met deze 'uitgeklede' versies (de bewerkingen stammen van Hummel en Ries) samenhangen, keurig uit de doeken gedaan. Het heeft geen zin om hier uitvoerig stil te staan bij de vele verschillen tussen kleine bezetting en (groot) symfonieorkest: door zelf te luisteren komen die, keurig in het gelid, vanzelf aan het licht. Dat maakt deze uitgave zonder meer interessant. Beethovens symfonieën vanuit een geheel ander perspectief! Het spel is uitstekend, de instrumentale balans prima, al kon ik me incidenteel een betere klankafwerking voorstellen, met name door violiste Heleen Hulst (variatiefinale op. 55, maar ook elders). De opname is prachtig.