CD-recensie

 

© Aart van der Wal, januari 2012

 

 

Joh.Christoph Bach: Welt, gute Nacht

Herr, wende dich und sei mir gnädig - Mit Weinen hebt sich's an - Wie bist du denn, o Gott

Julia Doyle en Katharine Fuge (sopraan),
Clare Wilkinson (mezzosopraan), Nicholas Mulroy (altus/tenor), James Gilchrist en Jeremy Budd (tenor), Matthew Brook en Peter Harvey (bas),
Maya Homburger (viool), English Baroque Soloists o.l.v. John Eliot Gardiner

Soli Deo Gloria SDG 715 • 79' •

Live-opname, Cardogan Hall, Londen,
16-19 april 2009


Johann Christoph Bach werd op 8 december 1642 geboren als zoon van Heinrich Bach. Hij is met de grote Johann Sebastian, de wat minder grote Johann Christian en Carl Philipp Emanuel een belangrijke vertegenwoordiger van de componisten- en muzikantenfamilie Bach. Hij stierf in Eisenach op 31 maart 1703.

Johann Christoph, organist in Arnstadt. Eisenach en Ohrdruf, schreef het bekende, op het Hooglied gestoelde 'Meine Freundin du bist schön' (tevens de laatste track op deze cd) dat, samen met nog vele andere stukken van hem en de Bachfamilie door de grote Thomascantor goed genoeg werd bevonden om een plaatsje te krijgen in het 'Altbachische Archiv'. Het heeft tot 1999 geduurd alvorens deze belangwekkende verzameling in het vrije Westen bekend werd, nadat het ergens in een DDR-archief voor de buitenwereld verborgen was gehouden.

Natuurlijk, iedere componist binnen de Bachfamilie viel, vergeleken met de grote Johann Sebastian, in het niet, al moet worden gezegd dat zij op dit vlak heel wat meer hebben gepresteerd dan menige tijdgenoot en dat meerdere van hen tijdens hun leven in aanzien stonden. Ik denk in dit verband bijvoorbeeld aan Johann Christian, die reeds als ruim twintigjarige triomfen vierde in Milaan, toen een van de mekka's van de muziek.
Laten we daarbij ook niet vergeten dat ons oordeel over de composities van de Bachfamilie in belangrijke mate is ingegeven door de afstand van eeuwen. Toen, in de achttiende eeuw, waren perceptie en appreciatie bepaald anders.

Richard Campbell (zijn leven nam in maart jl. een tragisch einde, 55 jaar oud) noemt deze muziek in zijn boeiend geschreven toelichting 'hidden art', ofwel verborgen kunst: sublieme complexiteit te midden van schijnbare eenvoud: complexiteit in termen van metrum en eenvoud in die van harmonisatie. De aria 'Mit Weinen hebt sich's an' biedt volgens Campbell het schoolvoorbeeld van een 'masterclass' op het gebied van metrische woordzetting. Wie mocht denken dat daarmee tevens een soort gekunsteldheid wordt geïntroduceerd kan ik alvast geruststellen: daar is geen enkele sprake van, integendeel. De muziek van Johann Christoph kan in slechts een woord worden samengevat: 'Profund' (Johann Sebastian Bach).

Dit is muziek die - met uitzondering van 'Meine Freundin du bist schön' - sterven en dood als onderwerp heeft. Johann Christophs 'Actus tragicus' zogezegd. De titels van deze stukken laten, nog afgezien van de teksten, daar geen misverstand over bestaan: 'Herr, wende dich und sei mir gnädig'; 'Mit Weinen hebt sich's an'; 'Wie bist du denn, o Gott'; 'Der Gerechte, ob er gleich zu zeitlich stirbt', 'Fürchte dich nicht' en 'Es ist nun aus mit meinem Leben'. De toonzetting is somber en naar binnen gekeerd, maar afwisselend genoeg om de aandacht ruimschoots gevangen te houden. Sterker nog, naarmate er meer naar geluisterd wordt komt er steeds meer aan de oppervlakte, verdiept het zich (wat een heerlijke paradox!).

In aanmerking genomen dat deze cd is samengesteld uit live-opnamen, zijn de prestaties van zeer hoog niveau. Mogelijk zouden sommige solistische bijdragen in de studio zeker nog wel een fractie zijn bijgeschaafd, maar een kniesoor die daar in dit geval op let. De eer gaat met name naar Gardiner, die dit zeldzame repertoire boven water heeft gehaald en in iedere maat laat doorsijpelen dat dit ware juwelen zijn. Bovendien is het een heel mooie opname geworden.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links