CD-recensie

© Aart van der Wal, mei 2019

De Franse organist en klavecinist Benjamin Alard (Rouen, 1985) heeft zich tot de illustere taak gesteld om alle klavierwerken van Johann Sebastian Bach op cd te vereeuwigen. Deel 1, onder de titel 'The Young Heir' (de jonge erfgenaam) verscheen vorig jaar, deel 2, getiteld 'Towards the North' (in de richting van het noorden) werd onlangs uitgebracht.

Een uitdagend project en niet in de laatste plaats omdat het naar zijn zeggen (ik heb het niet gecontroleerd) voor het eerst in de (toch al zeer rijke) discografische geschiedenis is dat een instrumentalist zich integraal over zowel de orgel- als klavecimbelwerken buigt. Aardig is bovendien dat hij zich in het eerste deel niet alleen tot de werken van Johann Sebastian heeft beperkt, maar ook twee van diens familieleden onder de loep heeft genomen: oom Johann Christoph en schoonpapa Johann Michael. Ook Bachs voorgangers en voor hem belangrijke voorbeelden ontbreken niet en zo kunnen ook Froberger, Frescobaldi, Marchand, Pachelbel, Böhm en Grigny hun opwachting maken. Belangrijke namen die zijn verbonden met Bachs muzikale ontwikkeling die begon in Ohrdruf en die hem via Lüneburg (waar Georg Böhm zich over hem ontfermde) naar zijn eerste officiële aanstelling als organist in Arnstadt leidde.
In het tweede deel gaat de reis op twee cd's eerst naar Lübeck (die vooral in het teken staat van Bachs kennismaking met Buxtehude) en Hamburg. Daarvan staat de derde cd in het teken van de orgelkoralen (met zangstem!), terwijl de vierde en laatste cd is gewijd aan de 'Wanderer' Bach.

De door Alard gekozen opzet levert boeiende verschillen op tussen de beide genres (orgel en klavecimbel), maar ook is het interessant om Bachs muziek af te zetten tegen die van zijn voorgangers en tijdgenoten. Zelfs de jonge Bach maakte al grote stappen in zijn componeren (en ongetwijfeld ook in zijn orgelspel), in een tempo dat anderen niet konden bijhouden of er zelfs niet bij in de buurt kwamen.

Wie de tracklist (klik hier) volgt zou misschien kunnen denken dat Alards opzet uitmondt in een nogal bonte lappendeken, maar schijn bedriegt, want er is wel degelijk sprake van een afgebakende chronologie, al richt die zich dan - zij het hier en daar arbitrair - op het desbetreffende tijdvak. Het voordeel van deze aanpak is evident, want het levert veel afwisseling en contrast op. Wat nog verder in de hand wordt gewerkt door Alards verre van dogmatische aanpak: hij moet duidelijk niets hebben van de rigide geloofsleer die Bachs klavierwerken in een nauwsluitend corset dwingt. Dat maakt zijn vertolkingen boeiend, soms zelfs bijna improviso, zonder echter te vervallen in een soort van vrijheid die geen blijheid, maar juist ergernis oplevert.

Het gekozen instrumentarium is uiteraard eveneens in overeenstemming met Alards historiserende visie op deze muziek. Voor het eerste deel was dat het Silbermann-orgel van de Sainte-Aurélie in Strasbourg naast een replica van klavecimbels van Dulken en Ruckers (beide opgestelde op het orgelbalkon!) Het tweede deel staat in het teken van het claviaorganum (ook wel klavierorgel genoemd, een instrument met deels de eigenschappen van pijporgel en klavecimbel), naast een klavecimbel naar Grimaldi en twee interessante orgels: een van Freytag-Tricoteaux naar Schnitger in de kerk van Saint-Vaast de Béthune en een van Quentin Blumenroeder (Haguenau, 2010). Een 'ear-opener' is voor sommigen misschien ook wel de sopraanpartij in 16 van de 18 koralen (zie hiervoor de reeds genoemde tracklist). En gezegd moet worden dat Gerlinde Sämann dat voortreffelijk doet. Ook het boekje is een aanwinst dankzij de gedetailleerde toelichting van Peter Wollny die verbonden is aan het Bach-Archiv in Leipzig en al veel Bach-publicaties op zijn naam heeft staan.

index