Boeken

 over componisten

 

© Emanuel Overbeeke, mei 2022

 

Eric L. Matser: De Hollandse Chopin - Componist en schilder Gerard von Brucken Fock 1859-1935

Uitgeverij Verloren, Hilversum (2021)
ISBN 97890807 0493638
308 blz., paperback (met cd)
Verkoopprijs € 29,--


Van componist en schilder Gerard von Brucken Fock (1859-1935) kende ik tot dusver wat schilderijen die uitstekend passen in hun tijd en enkele pianowerken die enigszins vreemd in hun tijd staan. Ik vond zijn muziek niet slecht maar evenmin beklijvend, eerder curieus. Ze lijkt alle kanten op te gaan, maar een duidelijke handtekening bleef voor mij een onvervulde wens. Daarmee, zo weet ik nu na lezing van de biografie, is het werk een pendant van de persoon die voor zover ik weet niet eerder zo uitvoerig is beschreven. De bij het boek gevoegde cd (zeer welkom bij een vergeten componist) bevat stukken in allerlei genres: pianominiaturen, een lied, enkele orkestwerken plus een deel van een opera in een kamerversie, in recente en historische opnamen. Die veranderen mijn oordeel enigszins. De sterkste werken van de cd (twee preludes voor piano, schitterend gespeeld door Jan Wijn, en de orkestwerken Côte Sauvage en Bertonse Suite uitgevoerd door respectievelijk het Radio Philharmonisch onder Albert van Raalte in 1950 en het Rotterdams Philharmonisch onder Eduard Flipse in 1941) bevestigen het cliché dat enigszins terecht vergeten componisten soms bij wijze van uitzondering een geweldig stuk schrijven dat ruime waardering verdient. Wie vervolgens van de maker meer wil horen, wordt meestal teleurgesteld en begrijpt de vergetelheid.

De onevenwichtigheid en veelzijdigheid zonder een zeer sterke kern van het oeuvre past de maker. Hij kon rentenieren maar wilde aan den lijve ondervinden hoe armoede was. Hij reisde naar Parijs om inspiratie op te doen maar voelde zich het meest thuis in Zeeland. Hij leerde het vak compositie in Duitsland, zoals vele Nederlanders destijds, maar zijn muziek ademt maar ten dele de geest van Mendelssohn en Brahms. Hij zocht aansluiting bij de muzikale top van dat moment (Diepenbrock en Pijper) maar bleef zich een buitenstaander voelen. Hij was gefascineerd door het geloof (hij was enkele jaren in Frankrijk actief voor het Leger des Heils), maar zijn geloof ontlokte bij anderen en hemzelf gemengde gevoelens, alsof hij bovenal religieus uit curiositeit was.

In zekere zin heeft deze man die zich het zwalken financieel kon veroorloven en die de spijker soms op de kop sloeg maar soms ernaast, de biograaf gekregen die hem past. De biograaf is hoop ik geen zwalker, maar wel iemand die enigszins ongeleid omgaat met uiteenlopende kwaliteiten. Het boek bevat zeer veel nieuwe informatie met een goede bronvermelding, er is een duidelijk onderscheid tussen de beschrijving van het leven en van de composities, maar er is veel minder een onderhoudende stijl en een duidelijke architectuur. De auteur steekt zijn meningen niet onder stoelen en banken en onderbreekt zijn betoog over leven en werk graag met zijstraten en algemeenheden die vaak meer zeggen over de auteur dan over het onderwerp, al ben ik het bijna altijd met hem eens. Componist en biograaf delen een voorkeur voor resolute oordelen maar kunnen ook goed tobben. Het is geen boek dat ik voor mijn plezier las (het moeizame van het karakter van de componist zit ook in de stijl van de biograaf), maar dat als bron van informatie zeer nuttig is. Soms ben ik het met de biograaf zeer oneens (het negatieve oordeel van Pijper over Brucken Fock kan geen verrassing zijn geweest want Pijper was zeer negatief over bijna alles). In ieder geval ben ik blij met de informatie en met de opnamen van de twee orkestwerken die beslist een moderne live-uitvoerig verdienen.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links