audioapparatuur

Mini wordt maxi:

Sony Compo 1A set

(TAE-S1 voorversterker, ST-S1 tuner, CDP-S1 cd-speler, TC-S1 cassettedeck, SA-S1 speakers)

© Aart van der Wal, februari 1995

Tijdens de Sony najaarsshow 1994 werd ik door de immer aktieve Fred Haanebeek o.a. naar deze set getrokken en werd mij uitgelegd dat Sony met deze combinatie in aanmerking zou komen voor een heuse Europese Audio Award. Na uitvoerig geluisterd te hebben, was de magere oogst dat ik een recensie niet zo zag zitten. Scherp, geknepen, plat en meer van dat soort superlatieven. Fred gaf het echter niet op en dat blijkt achteraf maar goed ook: met het schaamrood op de kaken moest ik, nu in de huiselijke omgeving, mijn achteraf al te rappe oordeel volledig bijstellen. Als verzachtende omstandigheid: de luistercondities in Sony City hadden beter gekund, maar daar ziet een doorgewinterde recensent toch doorheen??? Mooi niet!!!

De Compo 1A is in een oogwenk opgesteld en aangesloten en qua plaatsing niet kritisch. De warmte-afgifte is minimaal en alleen de luidsprekers vereisen de voorzorgen die bij elektrostatische weergevers altijd belangrijk zijn: minstens een meter, maar het liefst meer, van de muur en de hoeken, omdat de elektrostaat ook naar achteren afstraalt en anders transparantie en stereobeeld in het gedrang komen. Dus zeker niet gebruiken als boekenplankluidspreker of weggestopt in een of andere hoek, want dan haalt u er gegarandeerd nog niet de helft aan bereikbarevijf klankschoonheid uit. Ook opstelling in de nabijheid van glaswanden kan het klankbeeld behoorlijk aantasten. De handleiding is van het bekende Sony-niveau, kort en bondig, recht-toe, recht-aan en dankzij de verhelderende afbeeldingen zal zelfs de grootste DHZ-kluns in een kwartier de hele set speelklaar hebben.

TAE-S1 voorversterker

De afmetingen van de componenten (TAE-S1 voorversterker, ST-S1 tuner, CDP-S1 cd-speler, TC-S1 analoog cassettedeck en twee SA-S1 actieve luidsprekers) leunen dicht tegen de in alle variteiten en bijna overal (van de Makro tot de witgoedhandel) verkrijgbare midi-sets aan. 'Heart of the matter' is de voorversterker met niet minder dan zeven lijningangen, waaronder een voor phono m(oving) m(agnet), en vijf uitgangen, waarvan een voor de aansluiting van de in de luidsprekers ondergebrachte (eind)versterkers. Aan de achterzijde bevinden zich nog drie lichtnetaansluitingen: twee naar keuze voor de actieve luidsprekers en een om het gehele, elektrisch doorverbonden systeem in- en uit te schakelen. Handig en origineel bedacht zijn de rond de aansluitpunten aan de achterzijde van de TAE-S1 aangebrachte kleurcodes, die weer corresponderen met dezelfde kleuren rond de aansluitbussen van de overige onderdelen van deze set (tenzij u kleurenblind natuurlijk!) Op die manier sluit u dus altijd goed aan en hoeft u ook niet herhaaldelijk op de knieën te gaan om naar foutieve aansluitingen te zoeken, 'omdat u niets hoort'. Prettig is ook dat alle aansluitingen met de gewone signaalkabels met phono-plug worden gemaakt. Ik ben niet zo voor die platte, brede dropveters met de slecht passende, soms uitermate wankele inklikpennen. Ook de Compo kent weliswaar een plat kabeltje, maar dat dient alleen voor de verbinding met de centrale bus voor de afstandbediening van het gehele systeem. De van een uitgang voor hoofdtelefoon, toetsen en regelaar voorziene voorversterker vervult uiteraard de spilfunctie (de set aan/uit, ingangskeuze, muting, volume-, balans- en klankregeling). Met de ergonomisch fraaie afstandbediening met o.a. een motorgestuurde volume- en functieregelaar kunnen alle signaalbronnen worden aangesproken en het volume naar wens worden ingesteld. De bediening is simpel en de actieradius is groot.
Al metende stelde ik vast dat deze voorversterker niet de zoveelste ramsjbak is, maar een zeer hoge kwaliteit biedt, met excellente s/r-niveau's (phono 83 dBA, lijn 97 dBA), zeer lage vervorming (0,002%!) de RIAA-correctie binnen 0,5 dB en een zo recht als een lineaal verlopende karakteristiek. Met de balansregelaar exact in het midden bedroeg de afwijking l/r niet meer dan 0,3 dB. De Source Direct-schakeling had weggelaten mogen worden: leuk bedacht, maar het verschil is nul komma nul. Er is geen aparte opnamenchakelaar (luisteren naar bron A, terwijl B wordt opgenomen), terwijl een voorziening voor tape dubbing eveneens ontbreekt. De bronafscherming verdient nog aparte waardering: geen overspraak van betekenis tussen de bronnen en gehoormatig al sowieso niet. Een klein detail: de handleiding biedt wel een tekening van de hierin als adaptor betitelde pre-in/out met de bekende beugelklemmen, maar wat de gebruiker er verder mee moet en kan, blijft in het ongewisse.

ST-S1 tuner

Een afstemmer met FM/MW/LW en verder alles erop en eraan: RDS EON, 30 voorkeuzezenders met desnoods ook zelf te kiezen zendernaam (maximaal acht tekens), Clock Time (CT), automatische afstemming, FM-aansluiting voor 75 Ohm coax en de overige golfbereiken desgewenst met de bijgeleverde raamantenne. De selectiviteit en gevoeligheid zijn meer dan voldoende voor gewone kabelontvangst. De via EON uitgezonden verkeersberichten kennen velen als onmisbaar hulpmiddel bij het ontlopen van files, al wordt - als u daarvoor heeft gekozen - een lopend radio-programma daarvoor natuurlijk wel onderbroken. Thuis moet u er vooral op letten dat EON niet ingeschakeld staat, wanneer u een opname op band wilt vastleggen. Tijdens bijv. Pacific 231 (Honeggers niet door files geplaagde locomotief!) krijgt u dan namelijk ook de inventarislijst van ons verkrampte wegennet meegeleverd.

CDP-S1 cd-speler

Aan de niet-variabele, analoge lijnuitgang wordt bij 0 dB (het maximale niveau) 2,2 V geleverd, terwijl de voorversterker met 150 mV al bepaald niet ongevoelig is. Het werkt allemaal prima, maar een ruimer regelbereik vind ik gewoon prettiger. Een digitale, optische uitgang ontbreekt gelukkig niet, maar één extra digitale output voor coax had ik wat royaler gevonden. Optisch richting minidisc-speler, coax richting DAT-deck bijv. Ik zeur er verder niet over, want de CDP-S1 biedt veel functies en dus bedieningsgemak en, wat het belangrijkste is, een zeer fraai geluidsbeeld dat uitblinkt in helderheid, definitie en plaatsing. Het kan nóg beter, maar voor deze prijs en in deze kwaliteit is dit een absoluut niet te versmaden snoepje. Zeg maar gerust een muzikale delicatesse.

TC-S1 analoog cassettedeck

Toe maar: een zelf-inregelend deck met automatische bandkeuze en niet alleen met Dolby B en C, maar zelfs met S en HX-PRO! Dolby S biedt zelfs een nog betere ruisafstand dan collega C, maar gelukkig met minder uitwisselproblemen en in de auto beter bruikbaar dan Dolby C. Bij het inregelen van een zelf gekozen band zonder Dolby (o.a. Maxell XLI-S 90) kreeg ik op het Dolby-niveau op de meters een verschil tussen in- en output van 2 dB. Bij Dolby S liep dit terug tot 1 dB. Over de kopstand was ik niet echt tevreden: azimuth bleek iets verlopen met als gevolg een vrij lusteloze weergave en al bij +2 dB 3% vervorming. De correctie was echter snel uitgevoerd. Dit deck biedt autoreverse en dat leidt meestal tot fasefouten en ander ongerief, maar dat viel in dit geval althans op het gehoor best mee. De maximale uitsturing is beduidend minder dan bij geheel gescheiden opname- en weergavekoppen, omdat bij de gecombineerde opname/weergavekop in één huis de kopspleet uit het compromis is geboren en daar ook de grenzen liggen. Laat ik er uitdrukkelijk bij vermelden dat dit deck door de handen van (vele?) andere recensenten is gegaan en zeker niet nieuw uit de doos kwam. Bovendien kan iedere goede handelaar met behulp van eenvoudige meetapparatuur de meest kritische afstellingen voor u controleren en corrigeren. In maximaal een halfuur is dat voor elkaar.
Wow en flutter-waarden (0,07% WRMS, 0,14% DIN) verraden o.a. het gebruik van een enkele kaapstander (geen Nakamichi-cijfers dus). De weergave blijft bij klavecimbel, piano en klarinet niet helemaal strak. Maar ook hier bleek het effect van 'niet-nieuw-uit-de-doos'. Na een grondige reinigingsbeurt knapte de weergave hoorbaar op, al kàn het strakker. Dit is geen deck voor de echt serieuze analoge-band-enthousiast, maar leuk om erbij te hebben. Ook Sony biedt in de hogere prijsregionen natuurlijk schitterende decks (de eerder al besproken TC-K 808!).

SA-S1 actieve luidsprekers

Dit zijn de componenten (tweeweg, basreflex) die deze midi-set naar een hoog plan trekken. Sterker nog: zo bezien zijn voorversterker, tuner, cd-speler en cassettedeck bijna te geef! Sony heeft het grijze, wollige kleed over de complete mini- en midi-sets met deze SA-S1 in één ruk weggetrokken door niet alleen de eindversterker in de luidsprekerbehuizing onder te brengen, maar naast de vrij conventionele woofer er ook nog een heuse elektrostaat voor midden/hoog aan toe te voegen. Dàg wegwerptweetertje, dàg stroperige conus, dàg bijna niet tot leven te wekken massa! Licht en luchtig, fijnzinnig, sprankelend, glad: dat zijn zo de woorden mij die te binnen schieten na uitgebreide luistersessies met vooral veel kamermuziek en lichtere orkestwerken. En...euforie alom. Hier en daar las ik zelfs dat deze SA-S1 het kan opnemen tegen zeer forse, kostbare systemen met een prijskaartje dat overeenkomt met dat voor deze gehele set. Het is maar wáár je naar luistert en in welke (luister)omgeving, maar laat ik het op evenwichtige wijze zo zeggen dat de SA-S1 als onderdeel van deze (spotgoedkope!) set een niet gemakkelijk door de concurrentie te dichten gat (nee, een regelrechte kráter) in de markt heeft geslagen. En dat grote elektrostatische systemen (Quad, Audiostatic, Stax, enz.) hun véél hogere stuksprijs nog met gemak (blijven!) waarmaken. Niet alleen omdat het totale concept van andere criteria uitgaat, maar ook omdat het oppervlak van bijv. die Quad vele malen groter is en dat hóór je in bijv. de bijtende strijkers aan het begin van Sjostakovitsj V (Haitink, Decca) Zoals je v.w.b. elektrostatische hoofdtelefoons ook gemakkelijk het verschil hoort tussen een Stax van 'gewone' en van forsere afmetingen. Echt instrumentaal en vocaal omvangrijke en veeleisende werken komen uiteraard bij die grotere systemen nóg overtuigender tot leven: niet qua luidheid, maar qua muzikaal volume. Niet eenvoudig in woorden te vatten: je moet het zelf gehoord hebben om te begrijpen wat ik bedoel.
De weergave tussen ca. 40 Hz en 2,8 kHz wordt verzorgd door een 13 cm woofer met twee spreekspoelen/magneten in Motional Feedback configuratie. De ene spoel drijft de wooferconus aan, terwijl de andere een signaal genereert dat met de conusbewegingen overeenkomt. Signaalvergelijking brengt afwijkingen aan het licht, die bliksemsnel door de ingebouwde versterker worden gecorrigeerd. Tot aan de laagste baslijn overtuigt de laagweergave door de pittige, droge kern en de goede doortekening. In de echt lage regionen valt er weinig meer te beleven (bijv. in Liadovs Baba-Yaga, Kirov/Gergiev op Philips 442011-2 of de diepe sonoriteit in de pianotrio's van Rachmaninov op Chandos 9329). De onlangs besproken en eveneens kleine Philips DSS 940 (een geheel ander, zeer fascinerend concept!) maakt er in die regionen meer van, met daarnaast meer diepte en breedte in het klankbeeld.

Resumé

Een zeer fraaie, afgewogen set met als enige minpunt de matige prestaties van het cassettedeck. Maar die krijgt u er, de rest van de combinatie in orenschouw nemende, er eigenlijk méér dan gratis bij. De afwerking laat van binnen en van buiten niets te wensen over en de luidsprekers zijn in en ruim boven deze prijsklasse bijna een unicum te noemen. Ik raad Sony aan om ze ook apart te leveren, omdat menige mini- en midi-set er wel bij zal varen. Het meest in het oor springende nadeel van de 'alles in één doos' combinaties zijn immers de luidsprekers! Maar de SA-S1 past ook uitstekend bij apparatuur die hogere pretenties heeft. Bovendien zijn ze handzaam en kunnen overal gemakkelijk een plaatsje vinden.
De chique displays, het solide gevoel en de vèr uitstralende kwaliteit maken deze Compo 1A een echt hebbeding. Sony laat weer eens zien en horen dat voor zeer goede kwaliteit niet zozeer de prijs, maar de creativiteit doorslaggevend kan zijn. Vooruit, voor deze ene keer dan: prijs/kwaliteitsverhouding 9! Nog een tip: Sony brengt binnenkort nog uitsluitend mini-sets op de markt met een standaardbreedte van 28 cm. Het voordeel is dat er dan meer ruimte is voor de toetsen en regelaars en sommige functies niet meer met de punt van de ballpoint hoeven te worden geaktiveerd. De evolutie gaat door!

______________________________
Importeur: Sony Nederland b.v, Badhoevedorp (020-658.18.88)
Prijs: ƒ 3.800,- minus de psychologische gulden, maar incl. afstandbediening.