audioapparatuur

Samen sterk:

Onkyo A-9511 versterker

Onkyo DX-7511 cd-speler

Onkyo T-4511 tuner

JMLAB Ps 2.1 luidspreker

JMLAB SW 27A subwoofer

© Aart van der Wal, december 1997

Onkyo-apparatuur is in de audiobranche ruim voorhanden, maar toch ligt het merk niet op ieders lippen. Terwijl ik vele muziekliefhebbers ken die al jaren aan Onkyo verknocht zijn en veel plezier beleven aan de goede en storingvrije weergave. Voor JMlab geldt grosso modo hetzelfde. Ten onrechte, want menig product van deze Franse fabrikant kan zich meten met het beste dat de Franse ‘haut-parleur’ industrie te bieden heeft.

De A-9511 versterker heeft 6 lijningangen (waarvan 2x tape) en 2 tape-uitgangen. Een pickup-ingang ontbreekt, maar u kunt altijd uw toevlucht nemen tot een aparte pu-voorversterker, die u dan op een van de lijningangen aansluit. Staart u zich trouwens niet blind op vooral goedkopere versterkers met een matige pu-voortrap, menigmaal de sluitpost van de begroting, die bij lange na niet uit uw platen en element haalt wat erin zit.
De ook voor dikke kabel geschikte, stevige schroefverbindingen laten twee paar luidsprekers toe. Er is ruim vermogen voorhanden: 2x70 W aan 8 Ohm. Maar belangrijker zijn de zeer lage vervormingscijfers ruim (20%) onder het clipping-niveau, met de beide kanalen gelijktijdig uitgestuurd. Denkt u er wel aan dat in zo’n geval de gevoeligheid van de luidsprekers op redelijk niveau moet zijn (87/88 dB en hoger). Hoe lager die gevoeligheid, hoe meer er van de versterker wordt geëist. De ingangsgevoeligheid van 300 mV op lijn verdient een uitroepteken. Onkyo is namelijk zo verstandig is geweest om rekening te houden met de ca. 2V maximale uitgangsspanning die de meeste cd-spelers met vaste uitgang afgeven. De meeste moderne tuners en recorders kunnen met deze 300 mV trouwens ook uitstekend uit de voeten. Met de volumeregelaar op stand 12 of daaromtrent wordt dat nu zéér comfortabel! Vergelijk dat maar eens met die dwaze, volstrekt onnodige 100 mV op de meeste versterkers, met een schrikkerige volumeregeling (soms ook nog met een krappe oversturingsmarge) als gevolg! De klankregeling mist zoals gebruikelijk vaste kantelpunten in combinatie met een hellingsfilter, maar het bereik is ruim. De loudness-schakelaar vind ik volstrekt overbodig. Dat geldt niet voor de direct-toets waarmee de klankregeling wordt gepasseerd. Dat is eigenlijk de enige smet: ingeschakeld is de ruisafstand hoorbaar (met het oor vlakbij de luidprekers en via een gevoelige hoofdtelefoon) een fractie beter en ik vind niet dat dit zo hoort te zijn. Over dat verschil hoeft u echter niet wakker te liggen. Dankzij de record-selector kunt u naar bron B luisteren terwijl u van bron A opneemt. Handig is de mute-toets waarmee het geluidsniveau tijdelijk met ca. -20 dB kan worden verlaagd (de deurbel of telefoon!) De technische doopceel is uitstekend, muzikaal valt er evenmin iets op aan te merken. hoewel strikte neutraliteit weer een geheel ander verhaal is (daarop komen we nog eens terug).

DX-7511 cd-speler

Deze eenbitter onderscheidt zich niet wezenlijk in het nog steeds aangroeiende veld van goede doorsnee cd-spelers, wat ook gezien de prijs als een compliment mag worden opgevat. Een helder klankbeeld met een zijïge strijkersklank, een rotsvast stereobeeld, uitstekende impulsweergave en met de nodige strakheid in het laag. Duurdere spelers zijn in mechanisch opzicht zwaarder uitgevoerd en hebben naast discreet opgebouwde elektronica betere d/a-chips voor beide kanalen afzonderlijk van bijv. Burr Brown of Crystal aan boord. Dat uit zich dan in grotere slijtvastheid, een betere omgang met zwakke signalen, meer definitie en openheid zonder verlies aan warmte, met nog strakker laag, kortom een fraaier totaalbeeld. Maar ook deze Onkyo maakt weer eens duidelijk dat in de afgelopen paar jaar ook in het goedkopere segment forse stappen vooruit zijn gezet. Het bedieningsgemak laat niets te wensen over. Een optische uitgang (tos-link) en een vaste én variabele analoge uitgang ronden het positieve beeld af.

T-4511 fm/am-afstemmer met RDS

De meetzender toont qua gevoeligheid, selectiviteit en ruisafstanden geen topwaarden, maar dat kan niemand voor dit prijskaartje ook verwachten. Aangesloten op ‘de kabel’ via de 75 Ohm antenneaansluiting heeft u er echter geen omkijken naar, met een uitstekende geluidskwaliteit in de fm-modus. De middengolf wordt zoals gebruikelijk vooral in de avonduren ontsierd door getjilp en gepiep, maar overdag is de ontvangstkwaliteit in ieder geval redelijk. In het westen van het land komen de vaderlandse middengolfzenders dan uiteraard het beste uit de verf. Het bedieningsgemak laat niets te wensen over met automatische afstemming in 50 Khz stappen (of handmatig in 25 kHz stappen) en 30 te programmeren voorkeurzenders (blokken a,b en c 1-10). U kunt naar wens iedere zender ook een zelfgekozen naam in het display geven.

JMLAB PS 2.1

De P(oint)S(ource) 2.1 bleek in de praktijk een verrassend goed tweeweg-basreflexsysteem (poort aan de achterzijde). Zo goed zelfs dat ik er geruime tijd met groot plezier naar heb geluisterd. De geringe afmetingen (hxbxd 300x200x260 mm, kastvolume slechts 8,6 l) plaatsen het model in de boekenplankcategorie, maar schijn bedriegt. Het geluidsbeeld is vol en open, met een uitstekende definitie en een fraaie, afgewogen strijkersklank. De gevoelig heid ligt op goed niveau (88 dB), de piekbelasting beweegt zich rond 80 W. De impedantiekromme komt binnen het gehele werkzame gebied niet beneden 4 Ohm. Al met al een zeer vriendelijke luidspreker voor iedere versterker met zelfs bescheiden pretenties. De afwerking van het geheel is niet minder dan subliem, met vergulde aansluitingen met bi-wiring optie. De 13,6 cm laag/middentoner heeft een 25 mm dubbele spreekspoel en is voorzien van twee lagen polykevlar. De 72 mm dome tweeter is met titanium dioxide behandeld voor o.a. een zo goed mogelijke warmteafvoer. Het wisselfilter (18 dB per octaaf) is terecht eenvoudig van opzet (bij een tweewegsysteem kan, nee moet dat ook) en zorgt voor een naadloze overgang bij die voor het gehoor o zo kritische 3500 Hz. De fabrikant specificeert -3 dB bij 60 Hz en 23 kHz (gestoeld op metingen in het vrije veld zónder poortuitslingeringen). Het hoog loopt in ieder geval vrijwel rimpelloos door tot boven de gehoorgrens. De laagweergave is onverzwakt tot 65 Hz (uitstekend!), al kan nog enigszins worden gewonnen door opstelling dichter bij de muur. Ik raad dit echter af, omdat de PS 2.1 nu juist zo fabuleus klinkt op ca. 1,5 meter van de wanden! Goede, niet meeresonerende stands met de speakers op oorhoogte zijn in een dergelijke opstelling onontbeerlijk.

SW 27A

Deze JMlab subwoofer hoeft niet per se aan het Onkyo-systeem gehangen te worden, maar het kán prima dankzij de in de woofer ingebouwde 100 W versterker. De SW 27A wordt eenvoudig óf aangesloten op de speciale uitgang voor subwoofer van bijv. een audio/video-versterker óf op de luidsprekeruitgangen van bijv. de hier besproken Onkyo-versterker. Onkyo maakt het u dan extra gemakkelijk, omdat de A-9511 zoals gezegd over twee paar luidsprekeruitgangen beschikt. De ‘satelliet-speakers’ sluit u aan op uitgang A, de subwoofer op uitgang B. In dit geval kan de subwoofer met de luidspreker-keuzeschakelaar op het frontpaneel van de Onkyo-versterker naar believen worden in of uitgeschakeld. Moet u het doen met slechts een paar uitgangen, dan twist u de blote uiteinden van de subwooferkabel in die van de hoofdluidsprekers. De versterker ‘ziet’ de subwoofer niet als een wezenlijke belasting dankzij de hoge impedantie. Voor aansluiting is een gewone, goede kabel toereikend. Met de niveauregelaar op de woofer wordt het sublaag en daarmee tevens de balans binnen het gehele luidsprekersysteem afgeregeld. Daarnaast dient het overnamegebied (crossover) te worden ingesteld voor een vrijwel naadloze overgang tussen de satellietluidsprekers en de subwoofer. Een zorgvuldig klusje waar de nodige tijd in gaat zitten, maar dat u uiteindelijk beloont met een muzikaal prima bruikbaar frequentiebereik tussen ca. 30 Hz en 20 kHz. Maakt u daarbij niet de fout dat u de subwoofer altijd wilt horen. Dat ultieme laag moet hoorbaar én voelbaar aanwezig zijn als het er daadwerkelijk ook is! Veel opnamen bevatten niet of nauwelijks frequenties beneden 50 Hz en u zult al snel merken dat té veel laag een goed opgenomen, eenzaam klavecimbel niet meer genietbaar maakt. Experimenteer ook met de faseschakelaar voor optimale aanpassing van het actieve filter van de subwoofer aan de overige elektronica. Plaatsing dichtbij de muur is geen bezwaar, maar realiseert u zich dan wel dat dan enerzijds de lage tonen aanzienlijk worden versterkt en anderzijds de definitie hoorbaar afneemt. De bijgeleverde gebruiksaanwijzing leidt u stapsgewijze door het proces van vallen en weer opstaan. Laat u zich door uw handelaar of de importeur in ieder geval goed voorlichten over de aansluitmogelijkheden van deze subwoofer in combinatie met uw versterker alvorens tot aanschaf over te gaan!

Conclusie (luisteren)

Ik heb de combinatie eerst zónder subwoofer enige weken aan de tand gevoeld en was keer op keer verbaasd over de muzikale kwaliteit van het stel. Strijkers zijn zonder scherpte, goed geproportioneerd, met minimale kleuring en in uitstekende balans (Mendelssohn: strijkerssymfonieën/ASMF/Marriner), de cello klinkt droog en kernachtig (Bach: cellosuites/Fournier/DG). De piano moet het weliswaar zonder de impact van het contra-octaaf stellen, maar wordt verder evensecht geëtaleerd (Schumann/Pires/DG). Het stereobeeld is voortreffelijk (Beethoven: Fidelio/Bernstein/DG; Sjostakovitsj: de Neus/Rozhdestvenski/Le Chant du Monde; Haydn: die Jahreszeiten/Gardiner/Archiv). Het grote orkestwerk komt er ook uitstekend vanaf. Geen vastlopende brei, inkrimping van het podium en agressieve toevoeging bij oplopende sterktegraden (Bruckner: Symfonie nr. 8/Wand/EMI; Mahler: Symfonie nr. 2/Rattle/EMI). Ook de scheiding tussen eerste en tweede violen links/rechts komt goed uit de verf (Beethoven en Brahms-symfonieën/Klemperer/EMI). De balans blijft bij kritische stemmen rotsvast overeind (Sheppard/Tallis Scholars/Gimell). Pauken zijn indrukwekkend in hun attaque (Dvořák : Symfonie nr. 9/Kubelík/DG).
Met de subwoofer komt er natuurlijk een extra dimensie bij. Dat kan ook moeilijk anders met het -3 dB punt bij 35 Hz! Als er ruimschoots de tijd voor wordt genomen is de beloning een uitstekende balans tussen (diep) laag, midden en hoog. Dit is een aanvulling, gefundenes fressen, voor liefhebbers van het koninklijke orgel, diep slagwerk of knorrige contrafagotten. Maar zo’n subwoofer levert ook een substantiële bijdrage aan de akoestische beleving: luistert u maar eens naar de realistische weergave van een goed opgenomen strijktrio of een eenzame viool in een fraai vastgelegde ruimte met en zonder subwoofer! Al met al staat deze Onkyo-JMlab combinatie als een huis en stel ik u veel luisterplezier in het vooruitzicht!

____________________________________
ONKYO:
A9511 versterker: f. 1000
DX-7511 cd-speler: f. 600
T-4511 tuner: f. 900
Importeur: Acoustical bv, Hilversum (tel....)

JMLAB:
PS 2.1 luidsprekers: f. p.p. (solide hout); f. p.p. (mdf)
SW 27A subwoofer: f.
Importeur: Dimex bv, Rotterdam (tel........)