audioapparatuur

Analoog hoogstandje:

Nakamichi 1.5 cassettedeck

© Aart van der Wal, september 1992

Diegene die meent dat het analoge deck zijn langste tijd heeft gehad moet een erg vooruitziende blik hebben. Vooralsnog blijft de echte doorbraak t.a.v. DAT, DCC en MINIDISC uit en kunnen met een analoog deck van goede kwaliteit (mits ook goed afgeregeld!) voortreffelijke opnamen worden gemaakt. Nakamichi bevindt zich al ettelijke jaren in de voorste gelederen en heeft aan de 'gewone' cassette een extra dimensie gegeven door innovatieve ontwerpen die gepaard gingen met een uitmuntende opname- en weergavekwaliteit, ook op de lange termijn.

Werkwijze

Nakamichi kwam alweer enige tijd geleden met een bijna geheel vernieuwd programma dat naast cd-spelers ook versterkers, receivers en cassettedecks omvat. Zo hebben de bekende CR-4 en CR-5 decks het veld moeten ruimen voor de Nakamichi 1 (driekoppen en variabele azimuth), 1.5 (idem met vaste azimuth) en 2 (tweekoppen). Nu is niet iedere vernieuwing ook een verbetering en helaas ontkomt ook dit merk daar niet aan. Gebleven zijn zowel de dubbele kaapstanders (gelukkig geen autoreverse!), de drie volkomen gescheiden en daardoor voor de technicus(!) gemakkelijk instelbare koppen voor wissen, opname en weergave alsmede de vliegwielen, assen en aandrijfrollen met verschillende diameters. Het door de gebruiker in te regelen Dolby-niveau op 0 dB en 400 Hz is gesneuveld en is er slechts de mogelijkheid om de bijstroom in te regelen: 'bias tuning'. Dit betekent dat men zich bij voorkeur aan de bandjes moet houden waarop het deck door de importeur naar wens inwendig is afgeregeld. Laat ik er gelijk bij zeggen dat dit ook geldt voor decks met calibratiemogelijkheid voor zowel bijstroom als Dolby-niveau: hoe groter de benodigde correctie, des te minder wordt uit de band 'gehaald'. Met een test-cd of FM-ruis kan voor afwijkende bandmerken de bijstroom op -20 dB dusdanig worden ingesteld dat de bandweergave van de hogere frequenties (zo veel mogelijk) overeenkomt met het bronsignaal. Hoe geringer de noodzakelijke aanpassing hoe beter, daar de maximale uitsturingsgrens bij 3 % vervorming mede door de stand van de bijstroomregelaar wordt bepaald. Het eventueel optredende verschil in signaalniveau tussen de bron en de band kan echter, zoals gezegd, niet worden aangepast en dat betekent dat een verschil van zo'n 1 dB bij Dolby C al hoorbaar kan worden (bij Dolby B kan ca. 3 dB nog aanvaardbaar zijn). Zo lijkt het meer op 'beter een half ei dan een lege dop'. De keuzeschakelaars voor het bandtype (I, II of IV) scheppen de mogelijkheid om op stand IV nu eens niet op metaalband, maar op chroomband van een ander merk te laten afregelen (op II zou dat TDK-SA en op IV SONY-UX kunnen zijn). De 70 en 120 us correctie kan helaas niet meer apart gekozen worden. Ook de opnamebalans voor het linker en rechter kanaal is niet meer afzonderlijk instelbaar. Onbalans in de bron valt op deze wijze niet meer te corrigeren. Het uitgangsvolume voor hoofdtelefoon en daarmee ook de sterkte van het signaalniveau naar de versterker kunnen niet meer worden geregeld en dat vind ik een gemis.
Het deck beschikt over een kaapstander-, een spoel- en een koppenbrugmotor. Terecht is van de kwetsbare slipkoppelingen afgezien en wordt weer in ruime mate nylon toegepast (o.a. voor de aandrijving en het afstellen van de koppen), een zeer duurzaam en stabiel materiaal. Het aandrukviltje van de casette wordt als vanouds op listige wijze opzij geduwd, waardoor resonanties weinig kans krijgen.
Het cassettevak heeft slechts een smalle, glazen spleet, waardoor de ingelegde cassette niet goed zichtbaar is. Ook een bandteller die de tijd aangeeft blijft nog steeds buiten de horizon van Nakamichi.

Bediening

De solide en goed werkende tuimeltoetsen voor opname, weergave en spoelen heeft u in een oogwenk onder de knie. Achter het klepje onder het display bevinden zich de regelaars voor Dolby (B of C), bandtype (I, II of IV), balans, mpx-filter, timer/repeat, regeling van de bijstroom en de opnamenterkte. HX-PRO ontbreekt en dat heb ik bij dit merk nog niet anders gezien. De eject-toets zit naar mijn smaak te dicht naast de aan/uitschakelaar.
Het groen oplichtende, niet uitschakelbare display is fraai ontworpen en geeft een getrouw en overzichtelijk beeld van de ingeschakelde funkties en het opname- of weergaveniveau. De meters in 12 segmenten van -40 tot + 10 dB zijn nauwkeurig. De piekwaarde wordt niet gedurende korte of langere tijd vastgehouden. Een schaal tot + 14 dB was me liever geweest, daar steeds meer bandjes bij 3 % vervorming tot meer dan + 10 dB kunnen worden uitgestuurd en dit deck daarmee geen enkele moeite heeft. Wanneer de bandloop wordt gestart schakelt het deck automatisch over van de bron naar tape. Natuurlijk zit er op deze driekopper een monitortoets voor voor/achter de band luisteren.

Prestaties

Die zijn niet mis. Ieder deck wordt door de importeur afgeregeld op de gewenste bandsoorten en wordt bovendien nog geheel gecontroleerd en waar nodig gecorrigeerd. Dit betekent ook een correcte afregeling van het Dolby-niveau, de juiste stand van de koppen en een correcte bandloop. De betere ijzer- en chroombandjes van Maxell en TDK bleven bij + 10 dB nog onder de 3 % vervormingsgrens. Dit betekent echter niet dat 'zo maar' kan worden overgeschakeld van TDK-AD op bijv. SONY HF-S omdat het Dolby-niveau dan roet in het bandeten gooit. Zeker, de frequentiekarakteristiek kan met de bijstroomregelaar zoveel mogelijk worden aangepast, maar verder opdraaien betekent ook dat de uitstuurbaarheid afneemt. De vervormingsgrens van 3 % zal dan eerder worden bereikt, bijv. bij +8 dB i.p.v. +10 dB. En u zult misschien ontdekken dat het bronsignaal bijv. + 10 dB en het door de band afgegeven signaal + 5 dB aangeeft. Dat zit 'm dan in het niet aan te passen Dolby-niveau voor die Sony HF-S. Metaalband blijf ik te duur en eigenlijk onnodig vinden. Dit deck kan probleemloos met de betere ijzer- en chroombandjes ver worden uitgestuurd. De handleiding is met +5 dB dan ook wel erg voorzichtig! Zoals gebruikelijk bij Nakamichi is de frequentiekarakteristiek tot voorbij 20 kHz op -25 dB (met het oog op bandverzadiging) bijna recht. Met Dolby C ligt de ruisafstand met chroomband op een fraaie 76 dB bij uitsturing tot 3 % en is de vervorming op 0 dB niet hoger dan 0.46 % (TDK-SA). Ook de prestaties met ijzerband (TDK-AD) mogen er zijn: vervorming 0.42 % op 0 dB en een ruisafstand van 75 dB.De jankcijfers mogen ook worden gezien: 0.05 % gewogen en 0.11 % lineair. De bandsnelheid was exact. Mijn eigen CR-4, zeer intensief en langdurig gebruikt, scoort bijna identiek. Uitvoerig voor/na band luisteren met de AKG K1000 en de nieuwe Stax-Gamma gaf, zowel met Dolby B als met C, nauwelijks een hoorbaar verschil. De menigmaal bij andere decks optredende drop-outs waren geheel afwezig. En dit alles is belangrijker dan alle meetgegevens tezamen.

Resumé

Een goed deck, solide gebouwd en met een fraai uiterlijk en overzichtelijke bediening. Op de inwendige elektronika zoals de opname- en weergaveversterker is zeker niet bezuinigd. Voor goede muziekopnamen en weergave kunt u er jaren mee vooruit en de nazorg staat boven iedere twijfel. Een minpunt vind ik het (voor deze prijs) ontbreken van de afregeling voor het Dolby-niveau en een regelbare uitgang, maar daar staat wel tegenover dat zowel mechanisch als elektronisch er op dit deck niets aan te merken valt en de duurzaamheid van Nakamichi inmiddels toch wel legendarisch is. Ik wijs tenslotte nog op de Nakamichi 1 met variabele azimuth. Opnamen gemaakt op een recorder met een onjuiste kopstand zullen op een goed afgeregeld deck en dientengevolge ook op de Nakamichi lusteloos en dof klinken. De optimale azimuthstand is gevonden wanneer het betreffende bandje het helderst tot klinken komt en dat is in een handomdraai gebeurd. De 1 heeft bovendien een instelbaar uitgangsvolume en vergulde cinch-ingangen. De meerprijs bedraagt fl. 450.--.

_________________________________
Nakamichi 1.5: fl. 1650.--
Importeur: TransTec bv, Rotterdam (tel. 010-4147055)