audioapparatuur

ELAC EL 121 AS Spezial II luidspreker

© 1998 Aart van der Wal

In december 1996 bespraken wij o.a. de Elac EL 121 Jet. Deze luidspreker maakte in het testveld in tegenstelling tot de meeste van zijn 14 soortgenoten een puike indruk. Sterker nog, hij kwam als een van de beste naar voren en we omschreven hem dan ook met 'zijn geld dubbel en dwars waard, een luidspreker die je snel onderdompelt in waar het om gaat: muziek.' We waren danook benieuwd naar de verrichtingen van de 121 AS Spezial II en werden weer niet teleurgesteld.

Deze speaker mag dan slank ogen, de prestaties zijn bepaald niet mager. Met een (kortstondige) piekbelasting van 150 W gaat hij net niet kapot, de gevoeligheid is 86 dB en hij weegt 15 kg. Muzikaal levert hij echter het hoogste rendement en daar gaat het voor ons muziekliefhebbers toch om!

Hoogweergave

De strak ogende zuil (bxhxd 205x900x240 mm, inhoud 48 liter) herbergt een driewegsysteem en is van het basreflextype. De 25 mm hoogunit verzorgt het frequentiegebied vanaf 2,5 kHz tot ver voorbij de gehoorgrens en stamt - zoals alle Elac-eenheden - uit eigen huis.
Dome en spreekspoel zijn uit een stuk vervaardigd. Bijzonder is ook dat met een slim netwerkje de hoogweergave wordt aangepast aan het geluidsvolume. Het menselijk oor is immers zeer gevoelig voor de hogere frequenties. Zo wordt een agressieve klank bij forse geluidsexplosies voorkomen, maar zonder dat dit ten koste gaat van de doorzichtigheid van het klankbeeld. Het muzikale uitgangspunt bij dit alles is een minimum aan kleuring, wat in de muzikale praktijk resulteert in een transparante hoogweergave.

Midden en laag

Twee nieuw door Elac ontwikkelde en identieke 150 mm units met een celstofconus verzorgen het gebied vanaf (gespecificeerd) 35 Hz. De dome heeft een dikte van slechts 0,2 mm en is op een bijzondere manier met een celstofmembraan verlijmd. Door de toepassing van verschillende materialen zijn ook de resonantiefrequenties verschillend, maar het belangrijkste is wel dat het
onderliggende celstofmembraan mogelijke domeresonanties effectief elimineert. Omgekeerd zorgt dat membraan ervoor dat mogelijke resonanties de dome niet kunnen bereiken. Die 35 Hz heeft eerder theoretische allure, want het is onmogelijk om dit met een 15 cm eenheid vrijwel onverzwakt weer te geven. Er zijn wel kunstgrepen te bedenken waarmee je als ontwerper de zaak kunt opkloppen, maar dan wordt het hoorbaar meer schijn dan werkelijkheid. Dat kan moeilijk anders, omdat het gekozen systeemontwerp, de afmetingen en de materiaalkeuze hun natuurkundige grenzen stellen. Elac is er echter in geslaagd om in het midden en laag de beperkingen maximaal uit te buiten. We krijgen ook in dat muzikaal zo belangrijke gebied waar o.a. de cello zijn hoogste troeven uitspeelt een vrijwel kleuringsvrije weergave voorgeschoteld die doortrokken is van een warme muzikale gloed die respect afdwingt. De piano in de octaven links en rechts van de centrale c is indrukwekkend precies, met een rijke klank waarvoor je je snel gewonnen geeft.

Diepe regionen

Deze Elac-luidspreker is geen gefundenes fressen voor liefhebbers van de lage pedaaltonen van het koninkijke orgel, klappen op de Turkse trom of onbestemd onderaards gerommel pur sang. Ook de twee laagste octaven van de piano kunnen niet in hun volle ornaat worden weergegeven. Maar daarmee houden de muzikale beperkingen toch wel op, want wat verder resteert (en dat is héél veel vanaf 50 Hz tot ver voorbij de gehoorgrens) wordt prachtig en evenwichtig weergegeven.

Slotconclusie

Elac heeft met deze EL 121 AS Spezial voor een alleszins overzienbare prijs en binnen de mogelijkheden van het formaat een zonder enige twijfel formidabele prestatie geleverd. Contrasten en contouren krijgen het volle pond; van de weergave gaat een grote rust uit die weldadig aandoet. Over de strijkinstrumenten ligt een zijdeachtige glans, het authentieke orkest (blazers en pauken!) wordt realistisch afgebeeld. Koor en orkest blijven ook in hevige klankerupties open en doorzichtig, met meer dan voldoende volume. Het stabiele stereobeeld is een weldaad voor opera-, solo- en liedrepertoire (ruimte en plaatsing!). Dit is typisch zo'n luidspreker die tot nauwkeurige weergave in staat is. Kritisch stemmenmateriaal (Tallis Scolars/Gimell) laat weinig kleuring horen. Muzikaal goed afgewogen, met een prachtige klank, uitstekend en solide afgewerkt, met bi-wiring optie en tapijtglijders/spikes is dit een speaker om zu haben. Wat let u!

ELAC EL 121 AS SPEZIAL II: f. 2800 per paar
Importeur: John + Partner NL, Duiven (tel. 0316 265202)