audioapparatuur

Slank en evenwichtig:

Audiolab Laudate luidspreker

© Aart van der Wal, mei 1993

De Nederlandse markt wordt overspoeld met luidsprekers en wordt het voor de potentiele koper met de dag moeilijker om uit het overvloedige aanbod een verantwoorde keuze te doen. De Nederlandse fabrikant Audiolab heeft in diverse prijsklassen reeds vele succesvolle ontwerpen op zijn naam staan en ook deze Laudate maakt daarop geen uitzondering. Wanneer u in de prijsklasse van rond de duizend gulden naar een goede luidspreker op zoek bent, mag u de Laudate in ieder geval niet overslaan!

Open tweewegkolom

Een slank, goed ogend tweewegsysteem van 24 kg., dat desgewenst van bijgeleverde spikes kan worden voorzien. De kast van 24 x 26 x 110 cm (b x d x h) herbergt een 2,5 cm dome-tweeter en twee 20 cm woofers die niet in eigen huis zijn vervaardigd, maar door Audiolab wel van een speciale coating worden voorzien. Zoals we tegenwoordig vaker zien, bevindt de tweeter zich tussen de beide woofers. Het met kwalitatief goede componenten uitgeruste wisselfilter is van eenvoudige signatuur, maar hoeft bij een tweeweg ook niet gecompliceerd te zijn omdat er slechts een overnamepunt is (in dit geval bij ca. 3,5 kHz). De nominale impedantie bedraagt 8 Ohm, met een continue belastbaarheid van ongeveer 75 Watt (rond 150 Watt piekbelasting gedurende 1 seconde). Een aansluiting voor bi-wiring ontbreekt, maar ik vind dat zeker voor een luidspreker van fl. 1.000,-- per stuk geen gemis.
In deze, maar ook in de lagere prijsklassen zijn er veel fabrikanten die voor het drieweg-systeem kiezen; het frequentiegebied wordt dan over drie luidsprekers verdeeld om op deze manier het werkingsgebied van de eenheden te verkleinen. Een bijkomend voordeel van deze opzet is dat de scheidingsfrequentie buiten het voor ons gehoor zo kritische gebied van ca. 3,5 kHz kan blijven. Het is vooral in dit (midden)gebied dat een agressieve, scherpe klank zich al snel openbaart en onvermijdelijk tot luistermoeheid leidt. Zeer fraaie hoogweergave en een indrukwekkende Turkse trom kunnen een luidspreker dan echt niet meer redden! (hetzelfde geldt voor zeer goede eenheden die niet maximaal kunnen presteren omdat het wisselfilter belabberd is uitgevoerd...) Het drieweg-systeem is echter heus niet zaligmakend en mag ook nooit alleen maar een verkoopargument zijn. De daarvoor nodige elektronica is namelijk nogal complex en bij goedkope(re) luidsprekers is enige argwaan dan ook zeker gerechtvaardigd. Want het moet uit de lengte of de breedte komen en dat betekent nogal eens bezuinigen op het wisselfilter met het gevolg dat zo'n drieweg niet in de klankschaduw kan staan van een zorgvuldig ontworpen tweeweg.
De kast is vervaardigd uit MDF board (aanmerkelijk duurder dan spaanplaat), een door de luidsprekerbouwer veel gebruikt, maar zeer lastig te dempen materiaal, te meer omdat de resonantiefrequentie verre van gemakkelijk te beheersen is. Er is heel wat passen en meten nodig om de resonantiepiek in te dammen. Evenals bij de reeds besproken Cadans-luidsprekers is voor de demping naast synthetische wol van bitumen gebruik gemaakt. Dakbedekkers in Nederland, verenigt u!

Klankbeeld

De woofer neemt ook een behoorlijk deel van het middengebied voor zijn rekening en dat lukt bij de ene luidspreker beter dan bij de andere. Audiolab past zonder twijfel een zeer goede eenheid toe, want geen moment kreeg ik de indruk dat de woofer buiten zijn effectieve werkingsgebied moest opereren en ook in het kritische gebied rond het overnamepunt (3.5 kHz) waren nauwelijks ongerechtigheden te vinden. Het laag haalt niet het onderste uit de kan (-3 dB bij 40 Hz), maar heeft een aangenaam fundament en zonder de boemerigheid die zo veel minder geslaagde ontwerpen kenmerkt. Dat in deze prijsklasse het midden/laag wat vager en minder pregnant is, vind ik geen echt nadeel. De cello is goed te onderscheiden van de altviool en de contrabas, en de lage mannenstem (bariton!) verliest zijn helderheid niet. Bij een luidspreker is evenwichtigheid altijd belangrijker dan lage stommelgeluiden op het podium of het dreunende, lage slagwerk en het orgelpedaal.
De soft dome-tweeter met een fors bereik tot voorbij 20 kHz zorgt voor een goede doortekening, is aangenaam helder en zonder scherpte. De kleuring blijft ook in midden en hoog binnen de perken en dit betekent onder meer een rustige, gave strijkersklank, maar met behoud van de felle attaque van bijv. de piano. Het is weer typisch zo'n luidspreker zonder echte gebreken, die de aandacht niet van de muziek afleidt en dat vind ik in dit geval het belangrijkste wapenfeit.

Vergelijking

Er zijn nogal wat klankverschillen tussen de verschillende merken in de diverse prijsklassen. Niet alleen de luisterruimte, maar ook de gebruikte eenheden, de bijbehorende elektronica en de kast spelen, naast de door de ontwerper verder nog gekozen uitgangspunten, een belangrijke rol. Geen enkele luidspreker klinkt hetzelfde en speelt de persoonlijke voorkeur juist bij de keuze van de luidspreker een belangrijke, zo niet beslissende rol. Wanneer deze Laudate wordt vergeleken met een luidspreker uit de topklasse (in dit geval de B&W 802 Mk.III), dan valt op dat de 802 een fraaier en analytischer midden en hoog paart aan een strakkere en aanzienlijk diepere laagweergave. Ook komt het stereobeeld nog wat pregnanter uit de verf. Het zou eens niet zo moeten zijn bij een prijsverschil van ruim fl. 3.500,-- per stuk! Het klankverschil is echter aanzienlijk minder dan het prijsverschil zou doen vermoeden en dat is ook het gebruikelijke beeld: verbeteringen gaan in kleine stapjes, maar kosten een veelvoud.

Plaatsing

De poort zit aan de achterzijde en dat betekent dat de luidspreker niet te dicht bij de wand moet worden geplaatst. Ik bereikte de idale opstelling op ca. 75 cm van de wand, zo'n 3 meter uit elkaar. Het is verder van belang dat de tweeter vrij over het meubilair e.d. kan stralen!
Zowel de onderste woofer als de poort bevinden zich op riante afstand van de vloer en daardoor krijgen ongewenste reflecties uit die hoek weinig greep op de laagweergave.
Ik prefereerde bij de Laudate de weergave zonder front, omdat de loep op de opname in midden en hoog dan nog een fractie aan helderheid wint.

Conclusie

De Laudate kan met iedere muzieksoort goed uit de voeten en biedt een evenwichtig klankbeeld. Ook qua laagweergave komt hij redelijk tot goed uit de bus en heeft een fraaie, asymmetrische behuizing. Het glazen paneel aan de onderzijde geeft de luidspreker een voornaam cachet. Hij is vriendelijk voor iedere versterker, past in de meeste interieurs en kan een behoorlijk vermogen aan. Voor tweeduizend gulden een winnaar!

____________________________
Fabrikant: Audiolab BV, Zeewolde (03242-4712)
Prijs: afgerond fl. 2000,-- per paar (zwart en wit; andere kleuren tegen meerprijs)