Op 27 oktober kwam Het Parool met het bericht dat het Koninklijk Concertgebouworkest het in de komende drie jaar zonder nieuwe chef-dirigent zal moeten stellen.

In het licht van de huidige coronacrisis lijkt het voor menigeen misschien een no-brainer te zijn, maar voor het orkest is het wel degelijk een bittere pil; en te meer omdat het inmiddels alweer twee jaar geleden is dat Daniele Gatti als chef-dirigent zijn congé kreeg (u heeft er op onze site maar uiteraard ook in de dagbladpers het nodige over kunnen lezen). Een tijdsperiode van vijf jaar lijkt in het orkestbedrijf als het om de benoeming van een chef-dirigent gaat, wel een eeuwigheid.

De huidige algemeen directeur ad interim David Bazen (hij vult vooralsnog het bestuurlijke 'gat' dat algemeen directeur Jan Raes na zijn vertrek achterliet) toonde zich in de krant desondanks niet al te pessimistisch over deze tegenvaller. Maar waarom drie jaar wachten? De verklaring is snel gevonden: "Alle dirigenten die in aanmerking zouden komen, of die in de toekomst in aanmerking zouden kunnen komen als hun ontwikkeling in de juiste richting gaat, hebben al engagementen in de komende jaren. Orkesten beginnen bij de inrichting van hun nieuwe seizoenen nu eenmaal bij de chef-dirigent. Daar komt bij dat er meer orkesten op zoek zijn naar interessante dirigenten," aldus Bazen.

Bazen toonde zich voorts niet al te bezorgd over het feit dat het orkest voorlopig zonder chef verder moet: "Als ik kijk naar onze planning voor de komende jaren, dan zie ik allesbehalve slechte seizoenen opdoemen. En er staan geen pannenkoeken voor het orkest. Het publiek zal veel nieuwe namen tegenkomen, waarbij voor ons de hamvraag is hoe die zich gaan ontwikkelen."

Je zou door zoveel getoond optimisme bijna gaan denken dat het orkest het zelfs zonder een nieuwe chef kan stellen, maar dat is wat al te kort door de bocht. Bazen: "Allereerst omdat je iemand nodig hebt die zegt: dit is onze richting. Iemand die zich ontfermt over repertoire-delen en daarin een buitengewone smaak aan de dag legt. Bovendien werkt hij aan samenspel, klank en timing. Verder zijn er vooral praktische redenen. Een chef is essentieel voor de merkvorming en de internationale positionering."

Andris Nelsons was zo ongeveer de gedoodverfde opvolger van Gatti, maar hij bleek geen trek in die positie te hebben, volop actief als hij is als chef in Boston (Boston Symphony) en Leipzig (Gewandhausorchester). Terwijl ik me uit mijn interview met Jan Raes nog herinner dat het orkest met Gatti strikte afspraken had gemaakt over de beperking van het aantal verbintenissen met en gastschappen bij andere orkesten. Ook die lessen zijn in Amsterdam geleerd: teveel omzwervingen gaat ten koste van de artistieke kwaliteit.

Maar voorlopig dus even niks aan het front. De nadelen stapelen zich op, Bazens optimisme ten spijt. Met gastdirigenten kan geen richtinggevend artistiek beleid worden ontwikkeld en valt er ook qua verdere ontwikkeling van klank en interpretatie op die manier geen consistente lijn te creëren. Immers, ieder vogeltje (lees: gastdirigent) zingt zoals het gebekt is. En wat dat vogeltje zeker niet onder zijn vleugels mee zal dragen is Nederlands repertoire. Ook de orkestleden zullen er, zoals de vlag er nu voorstaat, niet al te blij mee zijn: steeds weer andere gezichten met andere meningen, een andere techniek, enz., terwijl het aanstellingsbeleid (met inbegrip van de daarvoor noodzakelijke audities) uiteraard niet door gastdirigenten kan of mag worden bepaald. Ook hier dus noodgedwongen stilstand. Misschien vanuit die optiek een geluk bij een ongeluk dat de coronacrisis vooralsnog dit soort problemen - in ieder geval tijdelijk - naar de achtergrond doet verschuiven.

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links