Actueel

Lucas & Arthur Jussen in Mantra

© Siebe Riedstra, juni 2017

Holland Festival 2017
Lucas en Arthur Jussen in Mantra van Stockhausen
Gehoord: 24 juni 2017, Concertgebouw, Amsterdam

Foto Janiek Dam

De slotmanifesta tie van het Holland Festival is de laatste jaren een Promconcert. Dat betekent stoelen eruit en zitzakken erin. Uit praktische overwegingen onvermijdelijk, maar voor degenen die geen stukje zitzak hebben kunnen veroveren een bezoeking. Het zal nog dagen duren voor mijn lichaam zich hersteld heeft van ruim anderhalf uur stilstaan.

Ik heb het dan over het gedeelte waarvoor menigeen een kaartje had gekocht: het optreden van Arthur en Lucas Jussen. Op het programma slechts één werk: het vijfenzeventig minuten durende Mantra (1970) voor twee pianisten van Karlheinz Stockhausen. Let wel: niet twee piano's maar twee pianisten, want de pianisten bespelen ook slagwerkinstrumentjes (woodblock, crotales, belletjes) en bedienen en passant een (inmiddels antiek) elektronisch apparaat dat de waargenomen klanken vervormt. Het is een duizelingwekkend moeilijke partituur en het instuderen ervan heeft de Jussens een half jaar gekost. Pianisten Ellen Corver en Sepp Grotenhuis, die het werk in 1995 eveneens in het Holland Festival uitvoerden na een toelichting door de componist, stonden de Jussens met raad en daad terzijde.

Arthur en Lucas Jussen hebben hier niet alleen een olympische daad gesteld, ze hebben definitief afgerekend met het 'leuke' imago van de 'broertjes' Jussen. Wat ze hier lieten zien en horen hield een bomvolle zaal vijf kwartier in de ban, en dat is gezien de klanken die Stockhausen op zijn publiek afvuurt een kolossale prestatie. Het is natuurlijk al lang geen geheim meer dat de Jussens ook nog iets anders kunnen dan Jeux d'Enfants van Bizet, maar met deze moedige actie hebben ze niet alleen voor zichzelf maar ook voor hun bewonderaars de grenzen definitief verlegd. Blijft de intrigerende vraag of ze dit allemaal verstouwd hebben voor slecht dit ene moment.

Ik kan het niet laten om het facebook-commentaar van Bas van Putten, die drie meter verderop stond, hier even aan te halen:

Jussen-broers subliem met Mantra in het Holland Festival. Maar steeds sterker het besef dat in Stockhausen ontluisterend weinig echte muziek heeft gezeten. Wat heeft die gabber eigenlijk een ondraaglijke bak gecanoniseerde musicologenshit nagelaten. Ik vrees dat ik het geloof in zijn grootheid als een historische vergissing zie.

Ik voeg er wel aan toe dat Van Putten vorige week een uitgebreid en zeer lezenswaardig interview met de Jussens over Mantra en Stockhausen verzorgde voor de Groene Amsterdammer.

Eén aspect van deze uitvoering mag niet onvermeld blijven: het gevoel voor humor van de Jussens, dat zij zonder twijfel geërfd hebben van vader Paul, paukenist en practical-joker van het Radio Filharmonisch Orkest. Want wat je ook kunt vinden van dit werk, veel humor zit er niet in de noten. Toch lukte het Arthur en Lucas om de zaal op verdiende momenten aan het lachen te krijgen. Menigeen zal zich afgevraagd hebben of de opgestoken middelvinger ook in de partituur staat, maar hij zorgde in ieder geval voor de broodnodige ontspanning.