Dai Fujikura: Metamorfose van een woonkamer
Klangforum Wien
Tekst en regie: Toshiki Okada
Foto's: Nurith-Wagner-Strauss
Holland Festival, 8 juni, Muziekgebouw, Amsterdam

'Om een nieuw soort muziektheater te ontwikkelen sla ik de handen ineen met Dai Fujikura, een flexibele en avontuurlijke componist. We kijken hoe ver we kunnen gaan.' Aldus regisseur en librettist Toshiki Okada.

‘Ik heb tot nu toe drie opera's geschreven maar dit is de eerste keer dat ik een muziektheaterstuk schrijf. Sterker nog ik weet niet eens of er al zoiets bestaat in de wereld.' Dat schreef componist Dai Fujikura.

Dat is nogal wat. En als het resultaat op bescheiden manier een beetje die kant uit neigt, kunnen we zulke overmoed in taal vergeten. Maar met alle respect, wat we zagen bestaat al, en wel al heel lang. Ik zag matig bewegingstheater dat ongetwijfeld veel knappe lichaamscontrole zoals van Japanse vechtsporten vergt, gezien de ingewikkelde poses die de acteurs al sprekend innemen.

Maar het deed ook erg denken aan ‘experimenteel theater' van de jaren tachtig. En afgezien van de instrumentale perfectie die het Weense muziekensemble Klangforum aan de dag legt, voegde de uit ijle klankblokken bestaande muziek ook niets nieuws toe. Echt, je kunt in alle programmaboeken en overige toelichtingen eindeloos schrijven dat deze samenwerking allemaal nieuw is, maar daar wordt het niet nieuwer van.

Net als in Angela van Susanne Kennedy, dat ik de dag ervoor zag, zien we in Metamorfose van een woonkamer een dysfunctioneel huishouden. Een soort familie leeft op een afgelegen plek. Een agressieve landeigenaar heeft andere plannen met de idyllische locatie, maar de familieleden denken op basis van hun huurcontract dat ze daar veilig zijn. Schijnveilig, blijkt.

Iemand heeft de voordeur open laten staan. Net als in Susanne Kennedy's Angela (en in The Bacchae dat ik gisteren zag) verschijnt er een mysterieuze indringer waarna alles steeds verder ontregeld raakt.

Het gegeven is al bijna zo oud als de wereld. Het is het gegeven waarmee Pinter wondertheater maakte en Susanne Kennedy deed dat ook. Hier is dat anders. Eerst boeit de vreemdeling, een faun met zwarte schubben die vaal afsteken bij de nette burgerlijke kleding en interieur in de woning. Een ‘edele wilde' maar getransformeerd naar een apocalyptische status? Best interessant, en ja, men koos niet voor overdonderende videobeelden zoals Susanne Kennedy die gebruikte.

De acteurs spreken hun tamelijk triviale teksten toonloos uit, wat misschien moet aantonen dat de personages niet goed beseffen wat op hen afkomt. Intussen maken ze daarbij steeds complexere, wellicht aan klassieke Japanse theatertechnieken of vechtsporten ontleende hoekige bewegingen. Maar het is allemaal ook wel gedoe en zeg gerust saai.

Minder introvert, maar toch ook naar saai neigend is de muziek. Klangforum speelt natuurlijk op hoog niveau, en Fujikuras ijle klankflarden klinken bij tijden evocatief. Maar het is niet genoeg.

‘Beetje bij beetje smelten de muziek en de scenische handelingen samen, waardoor een geheel nieuwe ervaring ontstaat,' zeggen de makers. Als bedoeld is dat de musici meekijken met de handelingen van de acteurs en dat de acteurs af en toe vlak achter de musici komen bewegen klopt dat een beetje, maar een geheel nieuwe ervaring is dat niet.

I am already eagerly looking forward to seeing what kind of chemical 'reaction will occur in the performance with the actors and musicians,' zei componist Dai Fujikura. Lievig, maar naïef. Je kunt je afvragen of de makers zelf voldoende besef hebben van de theatergeschiedenis. Denk eens aan Life with an Idiot van Alfred Schnittke met Ilya Kabakov, mensen!

Weer valt overigens op dat de belangstelling voor het Holland Festival op het oude niveaus is: de zaal zit vol (wel een speciaal gebouwde tribune met minder zitplaatsen dan normaal in de grote zaal van het Muziekgebouw), op dezelfde avond stond Laurie Anderson in een uitverkocht Carré, de (fantastische) openingsvoorstelling in het Amsterdam Theater was ook tijdens de tweede avond uitverkocht en Exotica eergisteren ook al.

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links